انرژی: ثروت ترکمنستان و عامل اصلی همگرائی منطقه ای
منابع انرژی فراوان ترکمنستان توانایی تغییر زندگی میلیون‌ها نفر در منطقه و فراتر از آن را دارد، که یکی از مهمترین اثرات مثبت آن، رفاه اجتماعی و اقتصادی، امنیت منطقه ای و بالاتر از همه همگرائی منطقه ای است. لذا باید انرژی ترکمنستان را منبع اصلی همگرائی منطقه ای به شمار آورد.
آنچه گفته شد دیدگاه دکتر محمداله حسنخان، کارشناس حوزه انرژی در پاکستان است که تمرکز خود را بر کشورهای مستقل مشترک المنافع و قفقاز نهاده و در مقاله خود تحت عنوان «انرژی : ثروت ترکمنستان و منبع اصلی همگرائی منطقه ای»، در روزنامه پیک سیاسی منتشر کرده است.
وی در این مقاله می‌گوید"ترکمنستان دارنده چهارمین ذخایر گاز طبیعی در جهان، با هدف ارائه ظرفیت های نامحدود منابع انرژی و در راستای تحقق بخشیدن به سیاست های مرتبط با انرژی، بر اساس اصول احداث مجتمعهای ترکیبی سوخت و انرژی و تنوع منابع انرژی به بازارهای جهانی گام بر میدارد." این مقاله همچنین تأکید میکند که سیاست انرژی ترکمنستان بر مبنای عملیات و سرمایه گذاری متنوع منابع انرژی، بهره وری و صرفه جویی در انرژی، استفاده بهینه از منابع انرژی، امنیت انرژی، سرمایه گذاری، دیپلماسی انرژی، نوآوری‌ها و آخرین دستاوردهای توسعه منابع تجدید پذیر یا انرژی سبز است.
علاوه بر این، افزایش ظرفیت تولید گاز برای پاسخگویی به نیازهای داخلی خارجی، تنوع مسیرهای صادرات انرژی، افزایش ظرفیت صادرات، تأمین حمل و نقل انرژی و شبکه انتقال به بازارهای خارجی، ویژگی‌های برجسته سیاست های انرژی این کشور است. این کارشناس یادآور شد که دولت ترکمنستان برای توسعه بیشتر منابع ملی و کانال های تولید انرژی در سالهای آینده، 240 میلیارد منات (برابر نرخ بانک مرکزی ترکمنستان 68.5 میلیارد دلار) در ده سال آینده در بخش نفت و گاز سرمایه گذاری خواهد کرد.
وی در ادامه این مقاله خاطر نشان می سازد که با توجه به دیپلماسی انرژی که توسط عشق آباد به درحال پیگیری است و موقعیت این کشور و فعالیت و علاقمندی برای یافتن راه‌های جدید جهت توسعه صادرات گاز این کشور، می توان گفت که در سالهای آینده ترکمنستان حضور فعالی در بازار انرژی خواهد داشت که این امر ثروت فراوانی را نصیبش خواهد کرد. نویسنده در این باره از رئیس جمهور ترکمنستان بدلیل مواضعش در معاهده منشور انرژی قدردانی کرده و اضافه میکند که این کشور سعی میکند تا در ایجاد گفتمان جهانی در امنیت انرژی، بهره وری، تنوع، سرمایه گذاری، تغییرات اقلیمی و نوآوری‌ها حضوری فعال داشته باشد.
وی با اشاره به جنبه‌های استراتژی انرژی ترکمنستان به عنوان تنوع بخش حمل و نقل، در این مقاله اشاره میکند که تحقق این راهبرد استقرار توسعه یکپارچه از همکاری‌های انرژی نه تنها بین کشورهای تامین کننده، حمل و نقل و مصرف کننده بلکه طرف های ذینفع و سازمان‌های بین المللی است.
این کارشناس انرژی می‌گوید: از سیاست صحیح و مثبت این کشور، میتوان از خط لوله گاز ترکمنستان- افغانستان- پاکستان- هند ( TAPI) و ترانس خزر، توسعه صنعت انرژی برق و در حمل و نقل و ترانزیت احیاء جاده ابریشم جدید را نام برد که برای همه کشورهای منطقه عامل توسعه است. وی معتقد است، عامل دیگر ایجاد همگرائی و یکپارچگی منطقه ای است که در پیشرفت منطقه بسیار موثر و سازنده است.
همانطور که اشاره شد، تصویب "برنامه توسعه بخش انرژی برق ترکمنستان برای سال های 2020 – 2013 بدیل به یک نقطه عطف کیفی جدید در تاریخ توسعه صنعت برق این کشور است. امروز برق ترکمنستان به افغانستان و ایران صادر می‌شود. همچنین پروژه ساخت خط انتقال با ولتاژ 500 کیلووات ساعت در مسیر ترکمنستان- افغانستان- پاکستان به موازات خط لوله گاز TAPI در دست اقدام است. علاوه بر این امکانات مورد نیاز برای انتقال برق به دیگر کشورهای منطقه ای و خارج از منطقه نیز مورد توجه قرار گرفته است.
این متخصص انرژی پاکستانی در پایان اظهار داشت که ترکمنستان، در تلاش است تا در آینده به عنوان رهبر انرژی در مناطق آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی مطرح گردیده و تأمین انرژی آسان آسیای مرکزی و جنوب غربی آسیا را ضمانت نماید.
- ترکمنستان می تواند از راه صادرات گاز به درآمدهای سرشاری دست یابد ولی در این عرصه با دو مشکل اصلی مواجه است که اولی در حال حاضر نداشتن توان کافی برای استخراج از منابع موجود در این کشور است که سعی میکند تا با افزایش سرمایه گذاری نسبت به حل این مشکل فائق آید. مشکل دوم که به نظر مهم تر هست، محدود بودن و امنیت راه‌های انتقال انرژی می‌باشد. در این خصوص هم توجه خود را به کمکهای کشورهای قدرتمند و بین المللی معطوف نموده است.
- هم اکنون ترکمنستان در تلاش است با همکاری شرکت‌های خارجی در قالب سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زمینه توسعه میدان‌های گازی و نفتی در حوزه دریائی خزر و دیگر مناطق خشکی اقدام نماید. همچنین در این راستا نسبت به احداث خطوط لوله جدید انتقال انرژی نیز در تلاش است که میتوان به احداث خط لوله انتقال گاز تاپی، ترانس خزر و خط چهارم انتقال گاز به چین اشاره کرد. دو خط اول در اجرا با مشکلات و موانعی مواجه است.
- خط چهارم انتقال گاز به چین در دست احداث است و انتظار میرود که تا پایان سال 2019 به بهره برداری برسد، اما خط لوله تاپی علیرغم همه تبلیغات گسترده، فقط در قلمرو ترکمنستان در حال انجام است و در قلمرو افغانستان و پاکستان، هنوز عملیات اجرائی هنوز شروع نشده است. همچنین در تامین مالی و امنیت آن چرا و اما وجود دارد. خط لوله ترانس خزر هم فقط در حرف باقی مانده و در حد مانور سیاسی است.