برگزاری اولین همایش اقتصادی خزر: شروع مرحله جدید توسعه اقتصادی کشورهای ساحلی
برگزاری اولین همایش اقتصادی خزر، باعث شد تا فعالیتهای اقتصادی و تجاری منطقه خزر به نقطه شروع گرایشات جدید در سیاست اقتصادی منطقه ای برای همگرائی با اقتصاد جهانی تبدیل شده و به محرک فرایندهای جدی برای رشد و توسعه در کشورهای منطقه و فرامنطقه ای تبدیل شود. در این همایش، اولویت های مشارکت سودمند حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله در حوزه‌های تجاری، حمل و نقل و ارتباطات، انرژی، صنعت ، فنی و مهندسی و خدمات موضوع مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
نقش برگزاری این همایش در توسعه اقتصادی منطقه :
در این راستا، اهمیت استراتژیک دریای خزر و این منطقه در فرآیندهای ژئوپلیتیکی منطقه ای، بین منطقه ای و جهانی، باعث شد که نقش آن به عنوان یک قطب مهم حمل و نقل و ترانزیت و تولید انرژی ضرورت فعال سازی همکاریهای اقتصادی را در بلند مدت مشخص نماید. این راه حل نیازمند رویکرد جامع، تفکر و هماهنگ، تأیید جزئیات از مواضع و نظرات در مورد آینده منطقه خزر است که در این همایش مورد توجه قرار گرفت. مباحثات انجام شده وتوافقاتی که حاصل گردید که با درک عمیق و عملیاتی کردن آنها در مقیاس گسترده و روز افزون، میتواند نه تنها برای پنج کشور حوضه دریای خزر، بلکه برای منطقه و جهان به یک رویداد مهم اقتصادی تبدیل شود.
این واقعیت دارد که بسیاری از کشورها با دریای خزر از نظر جغرافیایی کاملاً دور بوده و فاصله دارند اما همسایه این دریا محسوب می‌شوند و در این منطقه منافع اقتصادی دارند، لذا با حضور فعال خود در این همایش نشان دادند که دریای خزر منطقه ای دارای پتانسیل زیاد و اهمیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی است. بنابر این در حقیقت باید اذعان نمود که منطقه خزر از نظر اقتصادی، تجاری، حمل و نقل واجد ابعاد استراتژیک است. همچنین منابع هیدروکربن عظیم آن در مقیاس جهانی بوده و دارای مزیت های ترانزیتی می‌باشد که دسترسی آسان به بازارهای مهم تجاری را تسهیل می‌کند. اهمیت منابع و انرژی دریای خزر می تواند مزایای بزرگی را برای کشورهای منطقه و فرامنطقه ای به ارمغان آورد ورنه تنها اهمیت قاره ای بلکه جهانی آن نیز مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین این دریا دارای یک اکوسیستم منحصر به فرد دریائی است که از این لحاظ با هیچ دریای دیگری شباهتی ندارد. موضوع مباحث اکولوژیکی این دریا از اهمیت جهانی برخوردار است در این راستا، دیپلماسی زیست محیطی به یک جزء لاینفک سیاست بین المللی مبدل شده است .
از موضوعات اصلی بحث های این همایش می توان نتیجه گیری کرد که قابلیت های موجود، فعال سازی همکاری اقتصادی کشورهای حوزه ساحلی دریای خزر را امکان پذیر می سازد و مستقیماً با آینده کشورهای منطقه ارتباط دارد و فرصتی برای بسیاری از کشورها برای حضور تجاری در منطقه است. همچنین ارزیابی‌های عینی برای وجود پتانسیل سرمایه گذاری در زمینه‌های مختلف در منطقه نیز با حضور نمایندگان 5 کشور مورد توجه قرار گرفت.
در این باره، رئیس جمهور ترکمنستان در سخنرانی خود در این همایش، به آغاز مرحله جدید توسعه اقتصادی و تجاری منطقه خزر توجه ویژه ای کرد. وی خاطرنشان کرد: با ارائه پیشنهاد در مورد برگزاری همایش اقتصادی خزر، ما به طور کلی شرایطی را برای کار مشترک با همکاری کشورهای منطقه، گسترش همکاری مشترک دولتها، سازمانهای اقتصادی ، پولی، مالی و تجاری بین المللی و مراکز علمی - پژوهشی در قالب جدید مشارکت بین المللی براساس ارزشهای مشترک جهت رسیدن با اهداف تعیین شده دست یافتیم.
وی در ادامه گفت "ما واقعاً مسیری طولانی داشتیم و با امضاء کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر ، به سندی دست پیدا کردیم که چشم انداز برای مشارکت در آینده توسط روسای جمهور پنج کشور در آکتائو در سال گذشته گشوده شد و به توافق مهمی دست یافتیم که اینک با برگزاری این همایش اساس همکاری گسترده ای را ایجاد کردیم و پنج کشور به دنبال فرمول "توافق" در مورد تدوین یک برنامه همکاری 25 ساله در همه زمینه‌ها هستند، لذا میتوان گفت که امضاء این کنوانسیون در سال گذشته سرآغاز اجرای پروژه‌های جدید مشترک شد و در حوزه انرژی می تواند انگیزه جدی برای رشد اقتصادهای همه کشورهای ساحلی و همسایگان به عنوان مهمترین عامل باشد.
بنابراین با این توضیحات می توان گفت که زمینه مذاکره دائمی‌برای کشورهای حوزه خزر و شرکای آنها در منطقه و خارج از منطقه در این همایش مهیا گردید.
درهر حال میتوان نتایج این همایش را به شرح ذیل برشمرد :
- اهمیت کنوانسیون وضعیت حقوقی دریای خزر که توسط روسای جمهوری آذربایجان، ایران، قزاقستان، روسیه و ترکمنستان به دنبال پنجمین اجلاس سران خزر در 12 آگوست 2018 در آکتائو، قزاقستان به امضا رسید، به وضوح بیان گردید و شرایط برای گسترش همکاری بین کشورهای خزر را در حوزه‌های مختلف به یک سطح کیفی جدید ارتقاء داد.
- توسعه همکاری بین کشورهای منطقه برای جذب سرمایه جهت اجرای پروژه‌های بزرگ همراه با توافقات در زمینه تجاری و تاکید کشورها بر تقویت ظرفیتهای همکاری در حوزه جذب سرمایه و تسهیل فرآیندهای تجاری در منطقه خزر ؛
- همایش اقتصادی خزر یک نشست مهم برای بالا بردن سطح همکاری کشورهای همسایه خزری بود و به ابزاری خوبی برای توسعه اقتصادی کشورهای واقع در این منطقه و خارج از منطقه تبدیل شد و مقامات کشورهای خزر در این نشست همچنین جذب سرمایه برای این منطقه در زمینه انرژی، صنعت، حمل و نقل، تجارت و غیره را یکی از اقدامات لازم برای توسعه اقتصادی معرفی کردند.
- مقامات جمهوری اسلامی ایران ، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان در این همایش به توافقاتی در زمینه تعاملات تجاری، اقتصادی و حمل و نقل و ترانزیت دست یافتند.
- بخش خصوصی، جامعه علمی و غیره علاقه‌مند به برقراری روابط اقتصادی شدند. و «همگرایی خزر در اقتصاد جهانی» در این همایش مورد تاکید قرار گرفت و گام‌های مهمی در این زمینه برداشته شد.
- طرفین به لزوم توسعه تعاملات منطقه‌ای، اجتماعی، اقتصادی، دفاع از محیط زیست، علم، فن آوری، تبادل اطلاعات اقتصادی اشاره کردند.کشورهای خزری نیز تلاش کردند تا روابط با سازمان ملل متحد تا روابط با سازمان ملل متحده و سازمانها و موسسات وابسته به آن و سایر سازمانها و مؤسسه بین‌المللی اقتصادی، مالی، پولی و تجاری تقویت شود.
- مقامات رسمی 5 کشور ساحلی دریای خزر بر برگزاری همایش اقتصادی خزر به طور دائم تأکید کردند و این یکی از مهمترین نکات این جلسه بود. در این راستا بنابه پیشنهاد نخست وزیر روسیه، مقرر گردید که دومین همایش اقتصادی خزر در سال 2020 در منطقه آستاراخان روسیه برگزار گردد..
- مقامات کشورهای خزر در این نشست همچنین جذب سرمایه برای این منطقه در زمینه انرژی، صنعت، حمل و نقل، تجارت و غیره را یکی از اقدامات لازم برای توسعه اقتصادی معرفی کردند.
- طرفین به لزوم توسعه تعاملات منطقه‌ای، اجتماعی، اقتصادی، دفاع از محیط زیست، علم، فن آوری، تبادل اطلاعات اقتصادی اشاره کردند.کشورهای خزری نیز تلاش خواهند کرد ختارهای مختلف این مؤسسه بین‌المللی تقویت شود.
= در نشست وزرای اقتصاد کشورهای دریای خزر، موضوع گسترش روابط تجاری و اقتصادی بین کشورهای این حوزه و توافقنامه بین دولت های ساحلی دریای خزر در این خصوص تاکید شد. همچنین ضرورت گسترش پتانسیل در حوزه تجارت و سرمایه گذاری و تسهیل رویه‌های تجارت در منطقه خزر مورد توجه قرار گرفت.
- درباره همکاری در حوزه حمل و نقل که در نشست وزرای حمل و نقل این کشورها به ریاست ترکمنستان مطرح گردید، بر ادامه حمایت جهت بهبود و توسعه همکاری کشورهای ساحلی تاکید شد.
- همچنین اعلام شد که کشورهای منطقه خزر و کلیه طرفهای ذینفع از جمله بخش خصوصی، انجمن‌ها و محافل علمی قصد دارند از گفتگوی فعال و سازنده در زمینه توسعه روشهای پیشرفته و اقدامات لازم برای توسعه تماسهای اقتصادی حمایت کنند. علاوه بر این ذکر شد که اهداف و اقدامات ویژه ای برای بهبود جذابیت اقتصادهای کشورهای خزر که توسط رئیس جمهور ترکمنستان به عنوان یکی از اصلی ترین شرط همگرائی هرچه بیشتر این منطقه با اقتصاد جهانی بیان شد، با فضای اقتصادی بین المللی تطبیق داد شده است.
- طرفین همچنین توافق کرده اند که جذب سرمایه گذاری‌ها را ترغیب کنند و نوآوریهای در حوزه انرژی، صنعت، حمل و نقل، تجارت و سایر حوزه‌های اقتصادی کشورهای خزر را تحرک ببخشند. اقداماتی برای تقویت بیشتر همکاریهای منطقه ای در حوزه‌هایی مانند توسعه اجتماعی و اقتصادی، حفاظت از طبیعت، علم و نوآوری، تبادل اطلاعات اقتصادی در چشم انداز آینده به آن توجه شده است.
- تصمیم برای برگزاری همایش اقتصادی خزر به طور منظم در کشورهای ساحلی خزر یکی از نتایج اصلی این همایش بود که در بیانیه به عنوان نتایج اولین همایش اقتصادی درج گردیده است و قرار است دومین همایش اقتصادی در سال 2020 در آستاراخان روسیه برگزار گردد.
منبع: پایگاه دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه