لجستیک و هوشمند سازی لجستیک
نویسنده:دکتر رحمان قره باش
نائب رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان
مقدمه: حمل و نقل مدرن مقدمه هوشمند سازی لجستیک
ایجاد سیستم حمل و نقل هماهنگ و دقیق ، لازمه توسعه مسیر های ترانزیتی کشور است. کارشناسان حمل و نقل معتقدند برای تقویت مسیر های ترانزیتی کشور باید نظام حمل و نقل را باز تعریف کرده و سطح هماهنگی ها را در این حوزه افزایش داد .یکی از نقاط ضعف سیستم حمل و نقل ایران آن است که ۹۰ درصد سیستم‌حمل و نقل جاده ای در ایران خود مالک است. این امر موجب اختلال در نظم و بالا رفتن هزینه های حمل ونقل می شود.
آنچه که در ترانزیت اهمیت بالایی دارد آن است که در ابتدا باید برای نو سازی ناوگان حمل و نقل اقدام عاجل صورت گیرد .
مولفه مهم دیگر در ترانزیت و حمل نقل موضوع زمان و هزینه است که در بخش هزینه به دلیل خود مالکی سیستم لجستیک کشور قادر به رقابت با سایر کشور ها که رقیب حمل و نقل ترانزیتی هستند نیست. ولی از نظر زمان شرایط نسبتا قابل قبولی در بنادر به ویژه بنادر جنوبی حاکم است و مشکل خاصی در ترخیص بارگیری کالا مشاهده نمی شود .
زمانی که کالا به کشور وارد می شود وارد چرخه گمرک می شود .اخذ پروانه گمرکی و برگه سبز گمرکی و ترخیص کالا خود بخشی از روند لجستیک‌محسوب می شود .
منظور از لجستیک چیست؟
لجستیک مفهومی است که در یک تعریف ساده این گونه بیان می‌شود: « مدیریت فرآیند جمع آوری، ذخیره و انتقال منابع (یا کالا) از نقطه مبدأ به مقصد.» در حقیقت لجستیک بخشی از زنجیره تأمین است که وظیفه جابجایی یک مرسوله و رساندن آن به دست گیرنده نهایی را برعهده دارد.
مناسب ترین کلمه معادل فارسی لجستیک ، واژه پشتیبانی است .هر نوع کاری که مربوط به پشتیبانی یک محصول تا آن محصول به طور سالم و کامل بدست مشتری و مصرف کننده برسد یکی از زیر شاخه ها لجستیک می باشد. در حقیقت پشتیبانی بخشی از کسب و کار و تجارت یک محصول است که مشتری آن را نمی بیند ومتوجه آن نمی شود در حقیقت یکی از مهم ترین بخش های روند کاری تولید کننده ویا وارده کننده است اگر یک تولید کننده با زحمت و تلاش بسیار محصولی را با کیفیت بالا تولید کند و یا یک تاجر قصد دارد محصولی را با همه مشکلات و سختی وارد کشور بکند
اگر تولید کننده و یا وارد کننده نتواند یک شرکت خدماتی لجستیک وظیفه شناس استفاده نماید به طور واضح وبه جد فعالیت خود را به هدر می دهد
انواع فرایند های لجستیک
خدمات و پشتیبانی برای یک محصول تولیدی با یک محصول وارداتی تا حدود زیادی شبیه یکدیگر می باشد
۱- خدمات حمل و نقل
۲- انبار داری
۳- بیمه
بخش اصلی تشکیل دهنده انواع لجستیک است.
ضرورت هوشمند سازی لجستیک
در عصر فناوری اطلاعات و پیشرفت اینترنت هوشمند سازی لجستیک ضروری است.
هوشمند سازی به معنای بهره گیری از ابزارهاو‌تکنیک های فنی و اطلاعاتی جهت مدیریت صحیح امور و تسهیل فعالیت هاارتقاو‌اصلاح سبک زندگی ؛ شتاب بخشیدن به اجرای دقیق و حرفه ای تر امور ، کاهش مصرف انرژی و بهره برداری حداکثری از خدمات حوزه فناوری اطلاعات در راستای ارتقا شاخص های زندگی فردی و اجتماعی است
هرچه اعمال این سیستم‌ها دقیق تر وبه نمونه های انسانی نزدیک تر باشد هوشمند تر قلمداد می شود
مزایاو‌دلایل ضرورت هوشمند سازی :
-بهبود کارایی و بهره وری
- صرفه جویی در هزینه ها
- افزایش در امنیت
- استفاده هوشمند از داده ها
- حذف نیروی انسانی
امروزه اهمیت هوشمند سازی تقریبا بر هیچ کس پوشیده نیست کلیه سیاست مداران و مدیران به دنبال ترویج آن در جامعه هدف خود هستند . افزایش هزینه نیروی کار و بازدهی پایین و احتمال بروز خطاهای انسانی بعضا جبران ناپذیر ، بسیاری از مدیران و کار فرمایان را برای بکار گیری سیستم های هوشمند متقاعد نموده است .
حمل ونقل هوشمند را می توان به دو دسته تقسیم کرد :
۱- زیر ساخت های عمومی
۲- صنعت خودرو
این دو بخش وقتی هوشمند می شوند که سنسورهای شبکه و وسایل قرار می گیرند تا اهداف مدیریت و کنترل از راه دور ، ایمنی و کارایی را تحقق بخشند تقاطع شلوغ شهری به تصویر کشیده شود ، عابران پیاده سعی کنند از آنجا عبور کنند که چراغ های خیابان جریان ترافیک را تنظیم کنند .
اما در سیستم های حمل ونقل سنتی ، چراغ های خیابان یا از طریق تایمز ، صفحات تحت فشار در زیر جاده یا دکمه های عابر پیاده در حاشیه رانده می شوند ، رانندگان سوار بر وسایل نقلیه به سختی سعی می کنند خود را به مقصد برسانند .
مهم‌ترین مولفه های هوشمند سازی لجستیک
۱- نوسازی ناوگان های حمل ونقل
۲- آموزش رانندگان در مورد هوشمند سازی
۳- آموزش مردم در مورد هوشمند سازی از طریق رسانه‌های عمومی
۴- آموزش دانش اموزان با همکاری آموزش و پرورش در مورد هوشمند سازی
۵- آماده سازی سازمان راهداری در تهیه و نصب زیر ساخت های هوشمند سازی با همکاری راهنمایی و رانندگی سایر نهاد های ذیربط
۶- اعمال سیاست خروج از خود مالکی ناوگان های حمل ونقل ویا حداقل کم کردن نسبت سهمی آنها
نتیجه گیری :
این مقاله پیرو سیاستهای اداره کل راهداری استان گلستان در رابطه با هوشمند سازی حمل ونقل و لجستیک تهیه گردید . امیدوارم با تلاش مدیران و کارشناس محترم سازمان محترم راهداری زیر ساخت لازم تهیه گردد تا زمینه رشد و توسعه استان فراهم گردد .
لازم به ذکر است سهم استان گلستان از 1432 شرکت حمل و نقل بین المللی در ایران 19 شرکت فعال است که می‌توان در زمینه به روز رسانی ناوگان حمل و نقل و ارتقای سطح هوشمندی حمل و نقل سیاستگذاری و برنامه ریزی اجرایی نمود.