تا قبل از استقلال ترکمنستان، نام بندر ترکمنباشی، کراسنوودسک بود. این بندر در زمان اتحاد جماهیر شوروی بیشتر کاربرد نظامی داشت اما بعد از استقلال ترکمنستان، بندر مذکور تجاری شد و در چند مرحله بازسازی و توسعه یافت.
منطقه آوازه : مرکز گردشگری، تجارت و لجستیک
منطقه آوازه به عنوان یک منطقه گردشگری با جنبه‌های تجاری و لجستکی برای توسعه ترکمنستان و کل منطقه خزر ایجاد شده است. ساخت بندر بین‌المللی ترکمنباشی کمک شایانی به منطقه آوازه خواهد نمود. بندری که با مهندسی مدرن و تاسیسات ارتباطی‌اش، شرایط را برای توسعه بلند مدت آن فراهم آورده است.
منطقه ملی گردشگری آوازه با سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی و همچنین شرکت های لجستیکی و بازرگانی معروف دنیا، مراکز تجاری‌ای را در این شهر بندری افتتاح کرده است و قرار است در آینده به مرکز اقتصادی این کشور تبدیل شود. افتتاح پایانه مسافربری این بندر باعث خواهد شد تا گردشگران و بازرگانان بیشتری به ترکمنستان و در عین حال به منطقه ملی گردشگری آوازه سرازیر شوند. هرچند که تاکنون از این پایانه صرفا جهت تعداد معدودی از اتباع در مسیر باکو و در قالب کشتی رو-رو استفاده شده که غالبا تجار محلی و رانندگان کامیون‌های بارگیری در این کشتی‌ها را شامل شده است و در سطح گسترده و کشتی‌های گردشگری مورد استفاده قرار نگرفته است.
توسعه بندر بین‌المللی ترکمنباشی: پیوند لجستیک بین‌المللی
تا قبل از استقلال ترکمنستان، نام بندر ترکمنباشی، کراسنوودسک بود. از سال 1962 در این بندر تجهیزات بندری نصب شد. این بندر در زمان اتحاد جماهیر شوروی بیشتر کاربرد نظامی داشت. بعد از استقلال ترکمنستان، بندر مذکور وارد فاز تجاری شد و در چند مرحله بازسازی و توسعه یافته است. مهم ترین مراحل بازسازی آن سال‌های 2000 و 2014 انجام گرفت.
با توجه به اینکه ترکمنستان در موقعیت جغرافیایی نسبتا مساعد اقتصادی قرار دارد، ساخت بندر بین‌المللی ترکمنباشی تحت برنامه اصلی "توسعه بندر بین‌المللی ترکمنباشی و ناوگان تجاری ترکمنستان تا سال 2020" توسط شرکت ترکی Gap Inşaat و با سرمایه‌ای در حدود 1.5 میلیارد دلار انجام شده است. عملیات نوسازی و تجهیز بندر ترکمنباشی به عنوان تنها بندر ترکمنستان در دریای خزر بر اساس فرمانی که در تاریخ 29 می 2014 به امضای رئیس جمهور وقت این کشور رسید آغاز شد. این بندر که در سواحل دریای خزر ساخته شده است، دروازه دریایی جدیدی برای اقتصاد ملی این کشور و بخشی از منطقه خزر خواهد بود و به عنوان یکی از شریان‌های اصلی بخش ترانزیتی و تجاری ترکمنستان عمل می‌کند. ادغام این بندر با راه‌آهن و بزرگراه‌ها که به‌منظور ارسال آسان محموله‌های تجاری به مقصد نهایی پیشبینی شده است، دریچه حمل و نقلی و تجاری جدیدی را در شرق و غرب باز خواهد کرد و به تسریع حمل و نقل شمال-جنوب نیز کمک می‌کند.
به منظور ارائه خدمات سریع و مطمئن که هدف اصلی لجستیک است، ساختمان‌های اداری دولتی، بازرسی محموله‌ها، دستگاه‌های کنترل کننده مدرن، ماشین‌آلات بارگیری و تخلیه محموله در بندر تدارک دیده شده است. ساختمان‌های خدماتی و تأسیسات ساخته شده برای امور داخلی، مهاجرت، گمرک، همچنین ساختمان کنترل راه‌آهن در بندر، به طور قابل‌توجهی به تحویل سریع‌تر محموله‌هایی که باید به مقصد نهایی منتقل شود یاری می‌رساند.
یکی از ویژگی‌های اصلی این بندر، وجود پایانه‌های اختصاصی است که شامل: 1. پایانه عمومی حمل و نقل؛ 2. پایانه فله؛ 3. پایانه کانتینری (مخصوص کشتی‌های رو-رو جهت بارگیری کامیون‌ها و واگن‌ها) و 4. پایانه پلی‌پروپیلن می‌شود. مجموعه پیشبینی شده برای تعمیرات کشتی در بندر مذکور بعنوان بخش لجستیکی و پشتیبانی حمل و نقل دریایی و رودخانه‌ای ترکمنستان سهم عمده ای در این بخش دارد. علاوه بر این، این تاسیسات به طور گسترده برای رفع نقص کشتی‌هایی که از مسیرهای دور می آیند استفاده می‌شوند. با راه اندازی بندر بین‌المللی ترکمن باشی، بیش از 2500 پست ایجاد شده است. راه اندازی چنین بندر دریایی جدیدی در سواحل خزر، به ارتقای سطح کیفی همکاری‌های اقتصادی و تجاری این کشور با آسیا و اروپا کمک کرده و فرصت‌های جدیدی را برای تنوع‌بخشی حمل و نقلی منطقه فراهم آورده است.
ویژگی‌های فنی و مهندسی بندر بین‌المللی ترکمنباشی:
در این پروژه در 8 حوزه مختلف کار انجام شده است. 1. زیرساخت‌های عمومی‌بندر؛ 2. پایانه مسافر؛ 3. پایانه کانتینری؛ 4. پایانه عمومی؛ 5. پایانه‌بار فله؛ 6. پایانه تعمیر کشتی‌های حمل قطار؛ 7. توسعه پایانه پلی‌پروپیلن و 8. کشتی سازی و تعمیر.
کلیه بناهای اداری و خدماتی ساخته شده در قلمرو بندر بین‌المللی ترکمنباشی به شکل تلفیقی از مهندسی ملی و استانداردهای فنی و مهندسی بین‌المللی است. اطلاعات فنی این پروژه و ساخت و ساز آن به شرح جداول ذیل می‌باشد.
در این پروژه، لایروبی و تعمیق بستر دریا از 2 متر تا 8 متر از سطح آب برای اطمینان از نزدیک شدن کشتی‌ها به بندر انجام شده است. حدود 10 میلیون مترمربع حفاری شده و یک خط لوله به جزیره مصنوعی متصل شده است. طول کل اسکله در بندر 3600 متر است. این طول برای کشتی‌های باری و مسافری که به بندر می‌رسند کافی است تا به آن نزدیک شوند و در حین عملیات تخلیه و بارگیری در آنجا منتظر بمانند.
ساختمان اداری بندر شامل: 1. ارتفاع 77.2 متر ؛ 2. دارای سیستم ردیابی حرکت صنعتی (سیستم رادار، سیستم هواشناسی، سیستم تماس رادیویی، مرکز امنیتی دوربین مدار بسته)؛ 3. ساختمان اداری راه آهن و پارکینگ واگن (450 واگن)؛ 4. مرکز پزشکی، ایستگاه آتش نشانی و تصفیه آب، سیستم تصفیه آب سیار برای آب‌های کشتی‌های خالی، سیستم اطفاء حریق بندر؛ 5. اسکله به طول 225 متر و 6. ایستگاه ترانسفورماتور 110/35 کیلو ولت برای تامین برق بندر می‌باشد.
پایانه مسافربری و خودرو در زمینی به مساحت 230.000 متر مربع واقع شده است. پایانه برای خدمات رسانی به 300.000 مسافر و 75.000 وسیله نقلیه در سال طراحی شده است. به منظور راحتی پایانه برای وسایل نقلیه و مسافران، ایستگاه قطار در یک طرف ترمینال و ایستگاه اتوبوس در سمت دیگر برنامه ریزی شده است. مرکز کنترل ویژه نیز برای وسایل نقلیه ساخته شده است.
ساختمان پایانه که با تمامی امکانات رفاهی برای سفر راحت مسافران طراحی شده است، ظرفیت 800 مسافر را دارد. 20 نقطه فروش بلیت، کنترل گذرنامه و ترخیص کالا از گمرک در آن قرار گرفته است. تجهیزات فنی و کنترل گمرکی نصب شده برای ارائه خدمات سریع به مسافران در محل ترخیص توسط شرکت‌های مطرح دنیا تولید شده است. یک هتل مدرن با 50 تخت نیز در پایانه مسافربری و وسایل نقلیه ساخته شده است. مسافران و خدمه کشتی‌هایی که به بندر می‌رسند می‌توانند در هتل اقامت کنند.
یکی از مهم ترین پایانه‌های بندر بین‌المللی ترکمنباشی، پایانه کانتینر است که از نظر امکانات در سیستم حمل و نقل و لجستیک در دنیای امروز بسیار مناسب است. همچنین کانتینرها در بزرگراه و راه آهن قابلیت حمل در بندر بین المللی ترکمن باشی خواهند داشت. پایانه کانتینری به صورت 400.000 TEU در سال طراحی شده است. طول اسکله ترمینال 480 متر است.
جرثقیل‌های نصب شده برای بارگیری و تخلیه کانتینر در پایانه که از فناوری بالایی برخوردار و برای بارگیری و تخلیه کانتینرهایی با وزن و انواع مختلف طراحی شده‌اند. دو جرثقیل STS برای کانتینرهایی با وزن حداکثر 40 تن طراحی شده است. کانتینرهای تخلیه شده از کشتی‌ها به منطقه عمومی‌کانتینر، واگن‌های راه‌آهن یا وسایل نقلیه کانتینری حمل می‌شوند. محوطه کانتینری برای 9.080 واحد جهت نگهداری کانتینرهای ورودی به پایانه در نظر گرفته شده است. این منطقه توسط 2 کانتینر اِستکر خالی و 6 کانتینر بارگذاری شده سرویس دهی می‌شود. مساحت کل پایانه کانتینری 249.000 متر مربع است.
همچنین در توسعه بخش‌های صنعتی و شیمیایی، تعداد زیادی تاسیسات صنعتی و شیمیایی با اهمیت بین‌المللی در ترکمنستان ساخته و به بهره برداری رسیده است. محصولات تولید شده در این تاسیسات عرضه کامل بازارهای داخلی این کشور را فراهم و بیشتر آنها به خارج از ترکمنستان صادر می‌شود. در حال حاضر بسیاری از محصولات مانند سیمان، اوره و پتاسیم به بازارهای خارج از کشور، از این بندر صادر می‌شود. ظرفیت سالانه پایانه‌بار فله برابر با 3 میلیون تن است. تجهیزات لازم با فناوری‌های ویژه برای نگهداری غلات، خوراک، آرد، محصولات شیمیایی و سیمان در انبار پایانه نصب شده است.
پایانه عمومی‌برای محموله‌هایی طراحی شده است که نیاز به مراقبت خاصی ندارند. فضای باز پایانه از بخش‌های بیرونی و داخلی تشکیل شده است. در انبار سرپوشیده به مساحت 26.394 مترمربع، کالاهایی مانند پنبه و پارچه که در شرایط جوی آسیب می‌بینند نگهداری می‌شود. 75.000 متر مربع فضای باز پایانه برای فلزات و اجناس فلزی که تحت شرایط آب و هوایی آسیب نمی‌بینند، ایجاد شده است. این پایانه از طولانی‌ترین اسکله در بندر بین‌المللی ترکمنباشی بهره می‌برد. طول این اسکله 625 متر است و برای بارگیری و تخلیه همزمان سه کشتی با ظرفیت 5000 DWT طراحی شده است. ظرفیت سالانه این پایانه 4 میلیون تن است.
6 جرثقیل در حال حرکت بر روی ریل‌های در ترمینال نصب شده است. علاوه بر این، برای بالا بردن محموله‌های فوق سنگین، دو جرثقیل با ظرفیت 330 تن و یک جرثقیل چرخ دار با ظرفیت 84 تن ایجاد شده است. به منظور جابجایی محموله‌ها، یک دستگاه خودروی سنگین با ظرفیت 500 تن، هفت دستگاه تریلر 60 تنی و 9 دستگاه لیفتراک برقی در پایانه خدمات ارائه می‌دهند. یکی از ویژگی‌های مهم این تسهیلات این است که سیستم‌های کنترل و عملیات خودکار برای کنترل محموله‌های مختلف در حین بارگیری و تخلیه همزمان در 4 کشتی جداگانه راه‌اندازی شده‌اند. این سیستم ها به اجرای روان و بی نقص کارها در پایانه کمک می‌کنند. مساحت کل ترمینال 261.000 متر مربع است.
یکی از تأسیسات مهم تولیدی در این بندر و در سطح منطقه‌ای و استاندارد بین‌المللی تأسیس شده است، مجتمع گاز شیمیایی است که برای تولید سالانه 386 هزار تن پلی‌اتیلن و 81 هزار تن پلی‌پروپیلن در شهرک کیانلی در سواحل دریای خزر طراحی شده است. این محصول جایگاه مهمی در فهرست فرآورده‌های نفتی تولیدی مجتمع پالایش نفت ترکمنباشی دارد. تقاضای زیادی برای این محصول در بازارهای جهانی وجود دارد. 120.000 تن پلی پروپیلن در سال از طریق توسعه پایانه از بندر حمل می‌شود. تمامی امکانات برای جلوگیری از آسیب دیدن پلی پروپیلن (ناشی از شرایط جوی) در پایانه فراهم می‌شود که اکنون 62.000 متر مربع مساحت دارد. در عین حال، جرثقیل‌های بندری ریلی فولادی با ظرفیت 45 تن و زاویه چرخش 17 متر، بارگیری و تخلیه را انجام می‌دهد.
ساخت"محوطه کشتی‌سازی و تعمیرات بالکان" در بندر بین‌المللی ترکمنباشی، اولین گام در صنعت تعمیر و ساخت کشتی در این کشور است که کمک زیادی به اقتصاد ملی و بخش حمل و نقل دریایی و رودخانه‌ای ترکمنستان کرده است. ظرفیت تولید برای ساخت 4 تا 6 کشتی با فرآوری 10.000 تن فولاد طراحی شده است. این کارخانه تولیدی ظرفیت کامل تعمیر و نگهداری 20 تا 30 کشتی با فرآوری 2.000 تن سازه فولادی در سال را دارد.
شعار "بندر سبز - دنیای سبز" ترکمنستان برای بندر ترکمنباشی
پروژه بندر بین‌المللی ترکمنباشی با در نظر گرفتن استانداردهای بین المللی بعنوان بندر سبز اجرا شده است. به منظور حفظ محیط زیست دریای خزر، در هر پایانه تجهیزات پاکسازی زیست محیطی نصب شده است. علاوه بر این، تا حد امکان، تجهیزات قرار داده شده در داخل تأسیسات از فناوری‌هایی انتخاب شدند که با برق کار می‌کنند و زباله‌های مضری برای طبیعت تولید نمی‌کنند. یکی از کارهای جذابی که برای اطمینان از رعایت الزامات ایمنی زیست محیطی در دریای (غنی از گیاهان و جانوران) خزر انجام شده است، ایجاد اقامتگاه‌های ویژه برای پرندگان در کنار بندر بین‌المللی است. در این پروژه اقامتی، تالاب‌ها و باتلاق‌های موجود در مجموعه ذخیره‌گاه طبیعی خزر با تمامی امکانات رفاهی برای اسکان و تامین غذای هزاران پرنده از جمله فلامینگو، قو، اردک، حواصیل، پلیکان و سایر پرندگان فراهم شده است.
ساخت جزیره مصنوعی
این جزیره توسط شرکت "GAP Construction" با مواد لایروبی پروژه بندر دریایی ترکمنباشی ساخته شد. کار ایجاد جزیره در نوامبر 2014 آغاز و تا جولای 2016 ادامه یافت. برای ایجاد آن از 11.295.871 متر مکعب مواد لایروبی استفاده شده است. همچنین 1.352.941متر مکعب برای پر کردن دیوار دریا و 9.942.930 متر مکعب لایروبی برای ایجاد محیط استفاده گردیده است. محیط‌های متنوعی برای جذب انواع پرندگان ایجاد شده است. برای پرندگان مختلف سکوها و میلههای نشیمنگاهی ساخته و لانه‌های مصنوعی ایجاد گردیده است.