در نشست مشترک کمیسیون‌های «حمل و نقل» و «تجارت» اتاق مشهد با اتاق مشترک ایران- ترکمنستان تشریح شد:
راهکارهای بهبود روابط با ترکمنستان و مسیرهای جایگزین برای دستیابی به بازار آسیای میانه
(خبر دوم)
*درخواست برای پیگیری ایجاد بازارچه مرزی «پرسه سو»
تریبون در اختیار سعید پورآبادی، رئیس اتاق بازرگانی بجنورد قرار گرفت؛ وی در ارتباط ویدئوکنفرانسی با این نشست اظهار کرد: خراسان شمالی با وجود مرز خشکی بیش از 300 کیلومتری با ترکمنستان، همچنان منطقه ویژه در این محدوده ندارد تا از مزیت های آن، دو طرف بهره بگیرند. چند معبر تجاری بین خراسان رضوی و ترکمنستان ایجاد شده اما خراسان شمالی این معابر را نداشته و باید برای این منظور اقدام لازم انجام شود، زیرا اقوامی که در استان ما زندگی می کنند، ارتباط خوبی با ترکمنستانی ها دارند.
رئیس اتاق بجنورد با بیان اینکه هم اکنون نمی توانیم اقلام خوراکی را به ترکمنستان صادر کنیم، افزود: تجار ما در حوزه حمل و نقل، مسائل گمرکی و مراودات مالی مشکلاتی دارند و اگر اتاق مشترک بتواند روابط دوستانه را میان دو کشور تقویت کند، اتفاقات خوبی نیز برای عرصه تجارت رقم خواهد خورد. همچنین، حل و فصل برخی کدورت‌های بین دو کشور با عزم مقامات ایران باید در دستور کار قرار بگیرد. تقاضای دیگر ما این است که ایجاد بازارچه مرزی «پرسه سو» از طریق اتاق مشترک پیگیری شود.
رحمان قره باش، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی گرگان نیز در ارتباط ویدئو کنفرانسی با این نشست، ضمن تاکید بر لزوم روان سازی حمل و نقل و ترانزیت با ترکمنستان گفت: استقرار تجارت در گرو استقرار ترانزیت است.
وی ادامه داد: دشواری های موجود برای راه اندازی بازارچه های مشترک هم یکی از مشکلاتی است که باید مورد توجه متولیان امر قرار بگیرد.
وی عنوان کرد: استفاده از کشتی های رو- رو هم به نظر ما اقدام خوبی است و باید در جهت حل مشکلات آن، پیگیری و چاره‌جویی داشته باشیم. امیدواریم این ظرفیت در مسیر بندر امیرآباد به بندر ترکمن باشی نیز تعریف شود.
*صادرات 43 میلیون دلاری خراسان رضوی به ترکمنستان در 9 ماهه امسال
محمدعلی امیرفخریان، رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان رضوی دیگر مقام مسئولی بود که در تشریح مسائل و مشکلات تجارت با ترکمنستان، پشت تریبون قرار گرفت و ضمن اشاره به برنامه 7 ساله توسعه این کشور گفت: آمار صادرات به ترکمنستان نشان می دهد که صدور کالا به این کشور از سال 1393 روندی نزولی داشته و در 1398 این تنزل تشدید شده است. صادرات ۹ ماهه امسال به ترکمنستان، ۴۳ میلیون دلار با وزن ۲۱۲ هزار تن بوده است که از نظر وزنی ۴۷ درصد و از نظر ارزشی ۶۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته است.
وی یادآور شد: صادرات استان در سال ۹۸ به کشور ترکمنستان ۱۵۴ میلیون دلار به وزن ۵۷۶ هزار تن بوده است که از نظر ارزشی ۳۰ درصد کاهش و از نظر وزنی ۵۸درصد رشد را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.
وی افزود: سهم صادرات خراسان رضوی در سال ۹۷ از مجموع صادرات کشور به ترکمنستان، از لحاظ ارزشی بیش از ۵۷ درصد بوده است. قند و شکر، سیب‌زمینی، قطعات اسکلت‌های فلزی، انواع کفپوش‌ها، انواع رنگ و رزین، شکلات و موادغذایی و لوله و پروفیل مهم ترین کالاهای صادراتی ما به این کشور بوده اند.
امیرفخریان تصریح کرد: در سال 1398، بیش از 6میلیون دلار واردات به وزن 5.4 هزار تن از ترکمنستان داشتیم که از نظر وزنی 76درصد و ارزشی 188درصد رشد داشته و در واقع در مسیری گام برداشتیم که بهانه جویی ترکمنستانی‌ها را برطرف کنیم و این یعنی ما تمایل به افزایش مراودات داریم.
وی افزود: در سال 2019، ترکیه، روسیه، چین، امارات، آلمان، قزاقستان، فرانسه و هلند تامین کننده نیازهای وارداتی این کشور بوده اند و چین، افغانستان، ازبکستان، آذربایجان، ترکیه، رومانی، روسیه، گرجستان، ایتالیا و اکراین مقاصد صادراتی این کشور به شمار می آیند.
*هدف گذاری ترکمنستان برای رشد صادرات و کاهش واردات
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت استان با بیان اینکه برای برنامه ریزی در راستای بهبود مراودات با ترکمنستان باید برنامه 7 ساله توسعه این کشور را بدانیم، گفت: از اهداف این برنامه می توان به توسعه بخش انرژی، بهبود حمل و نقل و ترانزیت، ایجاد رقابت در حوزه ملی، پیاده سازی اقتصاد دیجیتالی، رشد صادرات و کاهش واردات و خصوصی سازی اشاره کرد.
امیرفخریان توضیح داد: ترکمنستانی‌ها در بخش سوخت و انرژی هدفگذاری 63میلیارد دلاری برای سرمایه گذاری را درنظر دارند. در بحث توسعه زیرساختی نیز به دنبال تغییر مسیر ترانزیتی به جای شمال- جنوب به شرق- غرب و از طریق دریای خزر هستند و شیوع کرونا را هم برای دستیابی به این هدف بهانه کردند و فشارهایی که امروز وارد می کنند نیز در همین راستا است.
وی ادامه داد: دولتمردان این کشور، احداث فرودگاه های بین المللی و دریایی، بهره برداری از بندر جدید ترکمن باشی، احداث بزرگراه عشق آباد- ترکمن آباد و توسعه بخش کشاورزی را هم در دستور کار دارند. تمرکز بر اقتصاد دیجیتالی از دیگر اهداف و برنامه‌های توسعه‌محور این کشور است و جایگزینی برنامه صادرات به جای واردات را نیز در پیش گرفته اند. با همه این ها، آنچه برای سرمایه گذاری ما در این کشور موجب نگرانی است، اقتصاد دولتی ترکمنستان و عدم امنیت سرمایه‌گذاران در کشور مذکور می باشد.
امیرفخریان گفت: مهم‌ترین اقدام ما می تواند ورود قوی‌تر دستگاه دیپلماسی برای ارتباط با این کشور با هدف کاهش مشکلات باشد. اگر دیپلماسی بهبود نیابد، اقدامات دیگر، فایده ای ندارند. لازم است مسیر جایگزین را از طریق افغانستان و امیرآباد به اکتائو درنظر بگیریم و حتی کمک هزینه حمل را نیز برای این منظور اعمال نماییم. باید برنامه ریزی و هدفگذاری لازم برای ارتقای روابط با این کشور را در پیش بگیریم. ورود دولت به این موضوع بسیار مهم است. اقتصاد ترکمنستان دولتی بوده و دولت ما باید بیشتر در این قضیه درگیر شود. کاهش هزینه های حمل و نقل ریلی توسط راه آهن و ایجاد مرکز ویژه در اتاق بازرگانی برای رصد تحولات اقتصادی و سیاسی ترکمنستان نیز باید در دستور کار قرار گیرد.
مسعود غلامی، مسئول دفتر نماینده قوچان نیز در این نشست گفت: بسیاری از بازرگانان از بلوکه شدن پول های خود در ترکمنستان گلایه دارند و نمی توانند مبالغ خود را دریافت کنند. توقع داریم گمرک جمهوری اسلامی و نهادهای متولی دیگر برای پیگیری در این زمینه همکاری لازم را داشته باشد.
*ضرورت ورود سفارت ایران در ترکمنستان به موضوع آزادسازی پول‌های بلوکه شده تجار ایرانی
در ادامه هادی حقیقی، مسئول هماهنگی بازارچه های مرزی خراسان رضوی به ایراد سخن پرداخت و گفت: اگر مستندات لازم ارائه شود، سفارت ایران در ترکمنستان آماده است تا برای آزادسازی پول های بلوکه شده تجار در این کشور ورود کند.
وی افزود: در خصوص مبادله و ترانزیت ریلی به ترکمنستان نیز باید به این نکته توجه داشت که توقف واگن های امدادی، فعالان اقتصادی را آزار می دهد و این موضوع باید مدنظر دستگاه متولی قرار بگیرد. اگر مشکلات موجود متوجه دستگاه های دولتی است ما آمادگی این را داریم تا در جلسه ای با حضور استاندار مشکل را پیگیری نماییم. انتظار می رود که با دید فرابخشی به مشکلات نگریسته شود.
امید جهانخواه، ناظر گمرکات خراسان رضوی نیز در پاسخ به بخشی از نکات بیان شده از سوی فعالان اقتصادی، گفت: در حال حاضر مسئول مذاکرات بین دو کشور ایران و ترکمنستان، وزارت راه و شهرسازی است و اقدامات مربوطه از سوی این وزارتخانه انجام می شود.
وی ادامه داد: در موارد مربوط به گمرک، مسئولان گمرک نیز در نشست ها حضور می‌یابند یا نکات را ارائه می دهند. در سال جاری در موارد مرتبط با بازگشایی مرزها سه جلسه با سرکنسول ترکمنستان داشتیم و بسیاری از موارد مطرح شد اما طرف ترکمنستانی فعلا برنامه ای برای بازگشایی مرز به طور کامل ندارد. در طرف مقابل، تصمیم گیرنده در تمام جلسات، وزارت امور خارجه است و مطالب باید از این مسیر به سایر سازمان های این کشور ابلاغ شود تا کار را پیش ببریم.
*ضرورت فعال شدن دیپلماسی ایران برای بهبود روابط با ترکمنستان
محمود امتی، عضو هیات نمایندگان و مسئول نظارت راهبردی کمیسیون‌های اتاق مشهد نیز در بخشی از این نشست اظهار کرد: اگر قرار است تصمیمی برای ترکمنستان گرفته شود، لازم است تا وضعیت 30 سال گذشته مرور شود؛ این کشور به لحاظ ساختار سیاسی «خاص» است و دستگاه دیپلماسی ما برای بهبود روابط، باید فعال عمل کند.
وی ادامه داد: ما با 52 کشور ارتباط حمل و نقلی داریم و هر کدام شرایط خاص خود را دارند. بخش خصوصی ایران می تواند برای این ارتباط با آن ها مذاکره کند اما در ترکمنستان بخش خصوصی هیچ نقشی ندارد و تنها مولفه موثر در رابطه دو کشور، فعال شدن تعاملات دیپلماتیک است؛ کما اینکه در سال های گذشته هر کجا رئیس‌جمهور ورود کرده و سفیر فعالی داشته ایم، اتفاقات خوبی رقم خورده است اما هر کجا دیپلماسی ما فعال بوده، بخشی از مشکلات حل شده است؛ به طور مثال، در بحث زندانی شدن 200 راننده فقط با ورود رئیس جمهور به موضوع، مشکل حل گردید.
وی خاطر نشان کرد: لازم است تا مسیر جایگزین مشخصی برای ترکمنستان معرفی کنیم. اگر می خواهیم هدفگذاری در آسیای میانه را به نتیجه برسانیم، چاره ای جز سرمایه گذاری نداریم و یکی از راه ها، سرمایه گذاری در مسیر هرات تا مزار شریف است البته چالش موجود در این مسیر، ناامنی آن بوده و باید امنیت لازم در این مسیر فراهم گردد.
*گلایه از گرانی کرایه واگن های صادراتی راه آهن
کاظم شیردل، نایب رئیس اتاق مشترک ایران و تاجیکستان نیز از مشکلات ناشی از بخشنامه های مرکزی در موضوع واگن های وارداتی برای انجام ترانزیت ریلی گلایه کرد و گفت: هم اکنون ترانزیت پنبه به خاطر تعرفه گذاری از بین رفته و برای صادرکنندگان مشکلاتی جدی به دنبال داشته است. با افزایش قیمت تمام شده کالاهای صادراتی به دلیل گران تمام شدن بهای واگن، بازارهای هدف را از دست می دهیم. هم‌اکنون تخفیف های ویژه ای برای واگن های فله‌بر داده شده اما واگن های مسقف، گران‌تر است.
وی افزود: تقاضای ما این است که در صدور بخشنامه هایی که از سوی راه آهن جمهوری اسلامی ابلاغ می شود، از بخش خصوصی نظرخواهی شود. در حال حاضر واگن رایگانی که صادرکنندگان باید از راه آهن بگیرند، بین 900 تا 1200 دلار هزینه دارد. اگر از بخش خصوصی در رابطه با این موضوع نظرخواهی شود می توانیم راه‌های کاهش این مبلغ را اعلام کنیم و در نهایت مبلغ کرایه واگن‌ها هم با نظر بخش خصوصی تعیین گردد.
شیردل اضافه کرد: می‌توان واگن را با 250 دلار دریافت کرد و نیازی به پرداخت 1200 دلار نباشد.
*صادرات ریلی 256هزار تنی در سال جاری به ترکمنستان
سپس نصیری ورگ، مدیرکل راه آهن خراسان پشت تریبون قرار گرفت و در واکنش به نکاتی که در این جلسه بیان شد، ابراز کرد: در سال جاری نزدیک به یک میلیارد تومان برای تونل ضدعفونی واگن های مرز ترکمنستان هزینه کرده‌ایم و این ضدعفونی را به طور رایگان برای واگن‌ها انجام میدهیم درحالی که طرف ترکمن مبالغی را به این منظور دریافت می‌کند. همچنین امسال، 831 هزار تن حمل و نقل ریلی داشته‌ایم که 475هزار تن از این مقدار به ترکمنستان صورت گرفته و 256هزار تن نیز مربوط به صادرات به همین کشور بوده و بیشترین کالای صادراتی نیز سیمان اعلام شده است.
وی با بیان اینکه تخفیف جدیدی برای کرایه واگن‌های راه آهن به ما اعلام نشده است، افزود: در بحث صادرات تا سال 98، تامین واگن توسط راه آهن انجام می‌شد اما با توجه به تقاضای صادرکنندگان و نیز خصوصی کردن واگن‌ها در ترکمنستان، قسمتی از کار در این حوزه به بخش خصوصی واگذار شد و واگن‌ها امروز در مالکیت شرکت‌های خصوصی می‌باشد. هم اکنون دو نوع واگن امکان ورود از ترکمنستان به ایران را دارد که یک نوع آن دولتی است و از زمان ورود به ایران باید روزانه 31 فرانک بابت آن به کشور مقابل بپردازیم.
نصیری ورگ تصریح کرد: بحث این است که تعداد واگن های دولتی بسیار کم است و بیشتر واگن‌ها خصوصی هستند؛ از 7500 واگن صادراتی در مرز سرخس، فقط 500 دستگاه، دولتی می باشد. فعلا به دلیل مشکلات موجود، زمان بارگیری و ماندگاری واگن‌ها زیاد است و این باعث افزایش هزینه ها می‌شود.
وی ادامه داد: راه آهن حاضر به همکاری درباره هر راهکاری است که در راستای بهبود مراوده دو کشور باشد. با وجود اینکه 90 درصد گوگرد ترانزیتی ترکمنستان با واگن‌های ایرانی حمل می‌شود، اما همانطور که در ارتباط جاده ای دچار محدودیت هستیم، در ارتباط ریلی هم مشکل داریم.
مرتضی قندچی، نایب رئیس اتحادیه کارگزاران گمرکی استان نیز در تکمله این بحث پیشنهادی را مطرح کرد و گفت: در موضوع حمل و نقل و صادرات به ترکمنستان گاها تضاد منافع پیش می آید و لازم است کارگروهی مشترک ایجاد شود تا از بروز این تضادها جلوگیری نماید.
وی ادامه داد: بخش خصوصی به طور جدی باید پای کار باشد و اراده دولتی هم در میان باشد تا گرهی گشوده شود.
*پذیرای پیشنهادات بخش خصوصی برای کمک به توسعه روابط با ترکمنستان هستیم
محمد بهشتی منفرد، رئیس نمایندگی وزارت امور خارجه در شرق کشور نیز درپایان این نشست گفت: 50 درصد وقت و امکانات ما صرف کار در حوزه روابط با ترکمنستان و مشکلات ناشی از آن می شود.
وی ادامه داد: آمادگی داریم تا دیدگاه های کارآمدی که به توسعه هر چه بیشتر روابط با این کشور همسایه منجر می شوند را بشنویم و به کار بگیریم و از پیشنهادات و نظارت بخش خصوصی در این زمینه استقبال می کنیم.
*تحول در تجارت و بازاریابی در دوران کرونا و پساکرونا
اما در بخشی از این جلسه علیرضا حدادیان، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به ارائه گزارشی درباره تحول در تجارت و بازاریابی در دوران کرونا و پساکرونا پرداخت و گفت: مهم است بدانیم کرونا چه حوزه هایی را در تجارت و بازاریابی تحت تاثیر قرار می‌دهد و در برابر این تغییرات باید چه استراتژی هایی را در پیش بگیریم. برخی شرکت‌ها در این شرایط می‌دانند که سرمایه گذاری خود را در کجا متمرکز کنند و موفق هم می شوند.
وی افزود: توسعه بازاریابی الکترونیکی، دیجیتال و شبکه های اجتماعی یکی از استراتژی هایی است که باید در دستور کار قرار بگیرد. همین امروز بسیاری از جوانان بدون سرمایه از اینستاگرام درآمد میلیاردی دارند. توجه به مشتریان در حوزه سلامت و بهداشت و تغییرات در مشاغل و توسعه دورکاری در این دوره، رویکردهایی هستند که رشد داشته اند.
حدادیان با بیان اینکه در حوزه گردشگری در دوره پساکرونا انفجاری را شاهد خواهیم بود، تصریح کرد: رشد طبیعت گردی و سفر به شهرهای کوچک توسعه خواهد یافت و رونق فزاینده گردشگری را در دوره پساکرونا شاهد خواهیم بود.
وی از اهمیت توسعه ارتباط با مشتریان، ایجاد ارتباط عاطفی با برندها، فرصت اثبات گرایش شرکت ها به مشتریان و سلامت آن ها به عنوان برخی دیگر از موضوعات مهم در دوره کرونا نام برد و افزود: هم اکنون توسعه خرید و پرداخت آنلاین به بالاترین سطح خود رسیده و به طور میانگین 45 درصد افزایش یافته است.
عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: رشد استفاده از شبکه های اجتماعی در تجارت و بازاریابی از دیگر تغییرات مهم بازاریابی در دوران کرونا و پساکروناست. حدود 84درصد از بازاریابان از رسانه های اجتماعی برای توسعه برند خود استفاده کرده اند و 54 درصد برای حفظ مشتری به طور مستمر از این شبکه ها بهره جسته‌اند.
وی افزود: بررسی ها نشان می دهد که 9درصد مشاغل بازاریابی در این مدت از بین رفته اند اما بازاریابان دیجیتالی ارتقا یافته و شرکت های تک نفره OPC نیز در این مدت افزایش یافته اند.