به نقل از اسپوتنیک، «سردار بردی محمداف»، رئیس‌جمهور ترکمنستان امروز چهارشنبه در دومین نشست بین‌المللی «گذرگاه‌های ترانزیتی و حمل‌ونقل: توسعه و تعامل ۲۰۲۳» در عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان اعلام کرد

در آینده یک گذرگاه حمل‌ونقلی از شرق به غرب احداث می‌شود که ترکمنستان، ایران، عراق و ترکیه را به هم متصل می‌کند.

وی دراین‌باره گفت: ساخت بزرگراه و پل بر فراز خلیج «کارابوگاز-کول Garabogazköl» بین ترکمنستان و قزاقستان شراکت در حمل‌ونقل و تجارت را بین دو کشور افزایش می‌دهد.

رئیس‌جمهور ترکمنستان همچنین توضیح داد بزرگ‌راهی که بخش‌های شرقی و غربی ترکمنستان را به هم وصل می‌کند، موجب می‌شود ازبکستان به بندرهای بین‌المللی دریای خزر دسترسی پیدا کند و از آنجا از طریق مسیرهای دریایی به قراقستان، اروپا، جنوب روسیه، شمال ایران، کشورهای حوزه خلیج فارس و تنگه هرمز.

ایلیا ولینسکی وزیر صنعت، تجارت و انرژی منطقه آستراخان در نشست نمایندگان ترکمنستان، ازبکستان، قرقیزستان و روسیه در آستراخان خاطرنشان کرد : این منطقه دارای گردش تجاری خارجی پایدار با جمهوری اسلامی ایران است.

وی گفت که مجموع گردش کالای بنادر آستاراخان و علیا با منطقه خزر در سال گذشته با حدود ۳ میلیون تن بوده که در مقایسه با سال ۲۰۲۱میلادی ۱۵ درصد بیشتر است.

به گفته وی، جابجایی کانتینر در این بندر نسبت به سال ۲۰۲۱ بیش از دو برابر شده است.

ایلیا ولینسکی گفت: به همکاران خارجی خود پیشنهاد می کنیم از زیرساخت های منطقه آستراخان برای حمل و نقل کالا به کشورهای جنوب شرق و آسیای مرکزی و برگشت در مسیر ترانس خزر استفاده کنند.

بندر ایرانی سالیانکا در بین ۱۵ بندر واقع در منطقه اقتصادی آستراخان روسیه بیشترین فعالیت و تردد حمل بار را به خود اختصاص داده است بطوری که از آن به عنوان قطب راهبردی تجارت دریایی بین ایران و روسیه نام برده می شود.

در این نشست دورنمای ایجاد یک کریدور چندوجهی بین المللی مورد بحث و بررسی قرار گرفت. به گزارش رسانه های روسی کریدور حمل‌ونقل چندوجهی از قرقیزستان آغاز می‌شود و از سرزمین‌های ازبکستان، ترکمنستان عبور می‌کند و سپس از طریق بندر بین‌المللی ترکمن باشی به روسیه می‌رسد.

در این دیدار طرفین در خصوص ایجاد حمل و نقل منظم بار در دریای خزر بحث و تبادل نظر کردند. طرفین همچنین خاطرنشان کردند که حمل و نقل محموله از طریق دریا تأثیر مثبتی بر توسعه اقتصادی همه کشورهای شرکت کننده در این پروژه خواهد داشت.

«سیدقلی بای سیداف» تمایل ترکمنستان را برای همکاری و به ویژه ارائه نرخ های ترجیحی در بندر بین المللی ترکمن باشی و مشارکت کارخانه های کشتی سازی ترکمنستان در افزایش حجم بار در مسیر آستاراخان-ترکمن باشی ابراز کرد.

سال گذشته ترکمنستان و منطقه آستراخان روسیه برای ساخت مرکز لجستیک ترکمنستان در بندر علیا توافق کردند. در حال حاضر طرحی برای ساخت بندر در حال توسعه است.

 کشورهای آسیای میانه محصور در خشکی هستند و برای اینکه بتوانند به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند، یکی از مسیرهای خوب و قابل اعتماد، مسیر ایران است تا بتوانند به آب‌های آزاد خلیج فارس متصل شوند و برای صادرات و واردات از این مسیر استفاده کنند.

توسعه و کمال تمدن بشری ارتباط مستقیمی با جاده ها دارد. راه ها به قدری مهم هستند که سطح فرهنگ هر منطقه و میزان توسعه آن می تواند تعیین کننده نزدیکی آن به جاده ها باشد. آسیای مرکزی سرزمینی است که دسترسی به دریا ندارد از این روست که از قدیم الایام به دلیل عدم دسترسی به دریای آزاد، دولتمردان کشورهای این منطقه به فکر ایجاد مسیرهای نزدیک، امن و اقتصادی برای رفت و آمد و تجارت افتادند.
و موقعیت جغرافیایی ایران از این لحاظ برای آنها اهمیت حیاتی دارد.

آسیای مرکزی از شرق و جنوب با کوه های چین، افغانستان و ایران همسایه است. این منطقه که از شمال توسط بیابان ها و استپ ها و از غرب با دریای خزر احاطه شده است، دارای حوزه های آبخیز متعددی است. ترکمنستان و قزاقستان تنها کشورهایی هستند که از طریق دریای خزر ارتباط دریایی دارند.

رسانه کاسپین وستنیک (CASPIAN VESTNIK)می نویسد: ایران دارای پیوندهای تاریخی و اقتصادی محکم با آسیای میانه است که پایه‌ای نیرومند برای ایجاد روابط با یکدیگر را فراهم می‌کند. از اینرو دیپلمات‌های هر دو طرف نیز بارها بر شباهت فرهنگی آنها به عنوان زمینه مشترک برای تقویت همکاری‌ها تأکید می‌کنند. بنابراین با توجه به جایگاه سرزمینی ایران و محصور بودن اسیای مرکزی در خشکی، این ویژگیها همه موقعیت ترانزیتی ایران را برای آسیای مرکزی مضاعف کرده است.

خبرگزاری آکی پرس قرقیزستان نیز در گزارشی نوشت: با اجماع منطقه‌ای و افزایش سرمایه‌گذاری متمرکز بر گذرگاه شمال جنوب (INSTC )و بنادر جنوبی ایران بخصوص چابهار، این زمینه برای ایران فراهم شده است تا خود را به یک قطب ترانزیت و تجاری مهم بخصوص برای کشورهای اسیای میانه و قفقاز از جمله روسیه تبدیل کند که درآمدهای مالیاتی قابل‌توجهی و همچنین اهرم استراتژیک برای خود به دست می‌آورد. این تغییرات تا حد زیادی به حفاظت از منافع ایران و رهایی ایران از قید تحریم های غرب کمک خواهد کرد.

این رسانه آسیای میانه با یادآوری اینکه اهمیت راهبردی ایران بر بندر چابهار و کریدور شمال جنوب تمرکز یافته است، نوشت: ظهور و توسعه بندر چابهار در هرمزگان راه حلی برای برخی از این مسائل ایجاد کرده است زیرا این مسیر باعث کاهش ۴۰ درصدی زمان حمل و نقل و کاهش ۳۰ درصدی هزینه های لجستیکی و همچنین برخورداری از ظرفیت ذخیره سازی و پهلوگیری برتر نسبت به سایر بندرهای ایران می شود.

علاوه بر این، ایران در تلاش‌های خود برای توسعه زیرساخت‌ها برای رهایی از وابستگی به تنگه هرمز به عنوان یک مسیر مواصلاتی، گام‌های قابل توجهی برداشته است.

با خط لوله جدید و تأسیسات بندری ارتقا یافته در سواحل جنوبی هم مرز با خلیج عمان، ایران صادرات نفت خود را از وابستگی به تنگه هرمز جدا کرده است و به ایران این امکان را می دهد که مسیر متنوعی را برای صادرات خود ایجاد کند. این قابلیت جزء لاینفک استراتژی بلندمدت ایران برای کاهش و دور زدن تاثیر تحریم های ایالات متحده است. این تحولات به نفع ایران بوده است که چشم انداز درآمد پایدار از مالیات بر تجارت از طریق کریدور سمال – جنوب (INSTC ) و درآمد از بندر چابهار را ایجاد کند.

موقعیت راهبردی و ژئوپلتیکی جمهوری اسلامی ایران همواره مورد توجه سایر کشورهای جهان قرار داشته است از این رو میتوان سهم قابل توجه ای از ترازیت کالا را با استفاده از توسعه زیرساخت‌های ریلی جادهای به خود اختصاص داد. این کریدور یکی از مهم ترین گذرگاههای ارتباطی نیمکره شرقی است که با ابتکار سه کشور ایران روسیه و هند تاسیس شد و سپس با پذیرفتن ۱۱ کشور دیگر شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکیه، اوکراین، بلاروس، عمان، سوریه و بلغارستان، خود را به عنوان مسیری جایگزین و قابل اعتماد به اثبات رسانده است.

کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه بارها بر راه اندازی و تکمیل هر چه سریعتر کریدور شمال جنوب تاکید کرده و گفته است: تنها خلاء این مسیر در کشورمان خط راه آهن رشت- آستارا به طول ۱۶۴ کیلومتر است که در رایزنی با مسئولان متولی بارها اعلام کرده ام که تکمیل این مسیر از «نان شب هم واجب تر» است.

مدیرکل ترانزیت سازمان راهداری در گفت‌وگو با ایرنا نیز تصریح کرد روابط ترانزیتی ایران با کشورهای آسیای میانه بخصوص از طریق کریدور شمال – جنوب اغاز شده است.

«جواد هدایتی» مدیرکل حمل و نقل بین‌الملل و ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با بیان اینکه تسهیل شرایط عبور مرزی ناوگان باری ایران از کشورهای آسیای میانه از مسیر دیپلماسی مورد پیگیری قرار گرفت، گفت: تردد عادی مرزی بین ایران و ترکمنستان پس از ۳۲ ماه وقفه برقرار شد.

با ورود یک دستگاه ناوگان ترکمنستانی ماه گذشته به پایانه مرزی اینچه‌برون، تردد مرزی بین کشور ایران و ترکمنستان از طریق این پایانه پس از قریب به ۳۲ ماه وقفه به‌صورت عادی برقرار شد.

جواد هدایتی درباره اینکه آیا این دستاورد از نتایج نخستین اجلاس وزرای ایران با نمایندگان شش کشور آسیای میانه درباره همکاری‌های ترانزیتی است که مهرماه امسال در تهران برگزار شد، اظهار داشت: تسهیل شرایط عبور مرزی از موضوعات جدی ایران در اجلاس ترانزیتی آسیای میانه بود که محقق شد.

وی توضیح داد: ایران با کشورهای حوزه آسیای میانه در سال‌های قبل به ویژه پس از فروپاشی شوروی سابق، روابط تجاری دو جانبه و ترانزیتی خوبی داشت.

به گفته هدایتی کشورهای آسیای میانه کشورهای محصور در خشکی هستند و برای اینکه بتوانند به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند، یکی از مسیرهای خوب و قابل اعتماد برایشان مسیر ایران است تا بتوانند به آب‌های آزاد خلیج فارس متصل شوند و برای صادرات و واردات از این مسیر استفاده می‌کردند.

هدایتی گفت: در چند ماه گذشته نشست‌ها و مذاکرات متعددی را برای فعال‌سازی کریدور شمال – جنوب با کشور فدراسیون روسیه و جمهوری آذربایجان داشتیم که ناظر بر شاخه غربی دریای خزر می‌شود؛ در اجلاس ترانزیتی آسیای میانه مسیر شرق دریای خزر را به موازات مسیر غربی فعال می‌کنیم؛ چون ظرفیت مرزی بیشتری داریم و امکان اتصال ریلی را در چند نقطه مثل سرخس و اینچه‌برون همراه با امکان حمل و نقل ترکیبی داریم.

مدیرکل حمل و نقل بین‌الملل و ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای تاکید کرد: عمده دستاوردی که برای این اجلاس در نظر داریم فعال‌ساز مسیر کریدور شمال به جنوب اعم از بندرعباس و یا بندر چابهار به سمت کشورهای آسیای میانه و نهایتاً روسیه خواهد بود که این می‌تواند زمینه‌ساز اتصال به کشور چین هم باشد و ما بتوانیم با امتداد کریدور محور شرق به غرب را هدف قرار دهیم و از طریق چین اتصال به کشورهای آسیای میانه بتوانیم شاخه جنوبی کریدور شرق به غرب یا چین به اروپا را فراهم کنیم.

هدایتی درباره اینکه گام نخست اجرای بیانیه اجلاس ترانزیتی ایران و ۶ کشور منطقه چه بود، ادامه داد: گام نخست تعریف یکسری نظامات تعرفه‌ای و برداشتن موانع بود. مهم‌ترین مسایلی که در حوزه حمل و نقل جاده‌ای گریبان‌گیر و کند کننده ترانزیت است سه محور اصلی یعنی ویزا، مجوزها و نظام تعرفه‌ای است. اکنون در بخش تعرفه قدم مثبتی برداشته شد و کاهش قابل ملاحظه‌ای از سوی ترکمنستان داده شد؛ اما باز هم به نوعی جا دارد که روی این موضوع کار شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی ایران نیز از آمادگی ایران برای افزایش ترانزیت کالا با کشورهای آسیای میانه خبر داد. شهریار افندی زاده با تشریح موقعیت استراتژیک جغرافیایی و مزیت های لجستیکی ایران در همایش بین المللی لجستیک و مزیت های آن در توسعه ارتباطات حمل و نقل بین تاجیکستان و کشورهای منطقه، گفت: ترانزیت کالاهای چینی از طیف تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان به ایران و سپس به ترکیه و اروپا انجام شود.

وی در ادامه افزود: روابط ایران و تاجیکستان نقش مهمی برای دو کشور در زمینه ارتباط سایر کشورها در مسیر ترانزیت کالا، صادرات و واردات دو کشور مانند ازبکستان، ترکمنستان و افغانستان دارد.

در تاریخ ۸ تا ۹ اکتبر، نمایندگان روسیه، جمهوری آذربایجان، ایران و کشورهای آسیای میانه – قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در کنفرانس دو روزه در تهران که به توسعه همکاری ها در زمینه ترانزیت کالا اختصاص داشت، شرکت کردند.

رسانه روسی نزاویسمیا درباره اهمیت کریدورهای حمل و نقلی می نویسد: سازمان همکاری شانگهای در حال تبدیل شدن به یک سازمان جدی است که بزرگترین قدرت های جهانی و منطقه ای اروپایی-آسیایی – روسیه، چین، هند، پاکستان، ایران و همچنین کشورهای منطقه – قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان را متحد می کند. بنابراین، شکل‌گیری ارتباط متقابل حمل‌ونقل در چارچوب سازمان همکاری شانگهای بین اعضای آن یکی از وظایف اصلی سازمان است.

موقعیت راهبردی چابهار

دسترسی به آب های گرم در جنوب ایران بیشترین سود را برای کشورهای آسیای میانه به همراه دارد. مسیرهای دریایی ایران می تواند به کشورهای آسیای میانه دسترسی به دریای آزاد بدهد. این کشورها در سال های اخیر توجه ویژه ای به جاده های جنوب ایران به ویژه کریدور ترانزیتی بین المللی شمال – جنوب داشته اند. بندر چابهار در جنوبی ترین نقطه ایران با موقعیت استراتژیک خود نزدیک ترین جاده در دسترس به کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه است، بنابراین این بندر از اهمیت بالایی برخوردار است. تمایل زیادی برای ساخت و سرمایه گذاری در این منطقه در سطح محلی و بین المللی وجود دارد. به عنوان مثال، قزاقستان به عنوان بزرگترین اقتصاد آسیای مرکزی با تولید ناخالص داخلی ۱۶۰ میلیارد دلار، تمایل خود را برای سرمایه گذاری در چابهار اعلام کرده است.

قزاقستان نیز با استفاده از بندر چابهار در حال گسترش روابط با هند است. اتصال شبکه ریلی قزاقستان به شبکه ریلی ایران و دسترسی ارزان و سریع به بندر استراتژیک چابهار برای قزاقستان مهم است. یکی از اهداف اصلی قزاقستان برای دسترسی به چابهار، صادرات محصولات کشاورزی است، از این رو این کشور قصد دارد ساخت انبارها و طاقچه ها در بندر چابهار ایران را در دستور کار خود قرار دهد. مشارکت در پروژه جاده ابریشم چین نیز فرصت دیگری برای قزاقستان در این زمینه است. ترکمنستان نیز به نوبه خود برای سرمایه گذاری در منطقه چابهار با هدف صادرات کالا به نقاط مختلف جهان از طریق چابهار ابراز علاقه کرد.

مقامات دولتی این کشور بر اهمیت بندر چابهار برای دسترسی عشق آباد به بازارهای جهانی تاکید دارند. در حال حاضر ترکمنستان از طریق دو گذرگاه مرزی سرخس و اینچه برون که دروازه ورود کشورهای آسیای میانه است به شبکه راه آهن ایران متصل است.

ازبکستان به دنبال سرمایه گذاری و استفاده از موقعیت ویژه منطقه آزاد اقتصادی چابهار از طریق کریدور ترانزیتی و حمل و نقل بین المللی «ازبکستان-ترکمنستان-ایران-عمان» است. در مورد چابهار، ایران و ازبکستان برنامه هایی مانند اتصال راه آهن ازبکستان به افغانستان و دسترسی به ایران از این مسیر دارند. تاجیکستان و قرقیزستان به ویژه نیاز به استفاده از بندر چابهار دارند، زیرا این کشورها اقتصاد ضعیفی دارند، در آسیای مرکزی محصور در خشکی هستند و خواهان تنوع بخشیدن به اقتصاد خود هستند.

به طور کلی می توان گفت که بندر چابهار برای کشورهای آسیای میانه مزیتی برای ترانزیت و صادرات کالاهای خود از طریق خطوط ریلی متصل به سیستم حمل و نقل ایران فراهم می کند. منطقه آزاد اقتصادی چابهار به عنوان تنها بندر دریایی ایران، کشورهای آسیای میانه را به دریای آزاد متصل می کند و آنها را از حفره ژئوپلیتیک و اقتصادی بیرون می کشد.

راجیف نارایانان، کارشناس سیاست هند و عضو اندیشکده مؤسسه خدمات متحد هند درباره اهمیت بندر چابهار در این کشور گفت: این بندر به نفع همه کشورهای منطقه از جمله کشورهای آسیای میانه، ایران و افغانستان است. آسیای مرکزی. سرمایه گذاری در بندر چابهار فرصتی است که کشورهای آسیای میانه برای توسعه اقتصاد خود ارائه می کنند.

یکی دیگر از ویژگی های چابهار عدم درگیری بین غرب آسیا و خلیج فارس در این منطقه است. رویدادهایی که در غرب آسیا رخ می دهد بیشترین تأثیر را بر خلیج فارس به دلیل ارتباط آن با این منطقه دارد. اما بندر چابهار خارج از این تحولات است. به گفته جاوید منتظران، کارشناس علوم سیاسی، وابستگی ایران به خلیج فارس در طول جنگ ایران و عراق باعث شکست ایران شد.

اهمیت استراتژیک اقتصادی و ژئوپلیتیکی بندر چابهار در اندیشکده های جهان نیز نمود پیدا کرده است. مرکز تحلیلی آمریکایی مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی می نویسد: به لطف دو بندر چابهار و گوادر، منطقه جنوب شرق ایران و منطقه جنوب غرب پاکستان به عرصه های همکاری استراتژیک بین دو مقام منطقه یعنی هند و ایران تبدیل شده است. چین با کشورهای منطقه، به هر حال، چابهار در کریدور آسیای جنوبی قرار دارد که از طریق هند و میرجاوه در ایران می گذرد و آسیای جنوب شرقی را به اروپا وصل می کند هند، ایران و افغانستان در تلاش برای توسعه زیرساخت های ارتباطی از جمله بنادر، شبکه های جاده ای و ریلی هستند. کشورهای شرق آسیا به ویژه ژاپن به ویژه در مقایسه با چین به دنبال استفاده از چابهار در حوزه های اقتصادی و ترانزیتی برای بهره مندی از این حوزه ها هستند.

علاوه بر این، کریدور حمل و نقل بین المللی شمال به جنوب نیز در منطقه آزاد اقتصادی چابهار در حال تقویت است. این پروژه روابط اقتصادی بین بلاروس، قزاقستان، تاجیکستان، آذربایجان، ارمنستان، اوکراین، بلغارستان و قرقیزستان را گسترش خواهد داد. این کریدور با صرفه جویی ۳۰ تا ۴۰ درصدی در هزینه ها و زمان حمل، سالانه ۲۰ تا ۳۰ میلیون تن بار را حمل می کند.

کریدور شمال-جنوب اقیانوس هند و خلیج فارس را از طریق ایران به دریای خزر و سپس از طریق روسیه در سن پترزبورگ به اروپای شمالی متصل می کند که امکان حمل بار از بندر بمبئی در هند به بنادر بندرعباس و چابهار را فراهم می کند. کالاها از طریق راه آهن به بنادر دریای خزر منتقل می شوند، سپس به سایر بنادر دریای خزر و از آنجا از طریق ولگا به فدراسیون روسیه و شمال اروپا به فنلاند می روند. اگرچه کشورهایی مانند چین و پاکستان به دنبال سازوکارهایی موازی با سازوکارهای بندر چابهار هستند، اما پتانسیل چابهار می تواند منجر به همکاری سازنده بین ایران و پاکستان شود. به عنوان مثال، با ایجاد خط لوله نفت از پاکستان به چین و جبران پروژه ناتمام خط لوله گاز میر، ایران می تواند به خط چین و پاکستان متصل شود. این می تواند مسیرهای تجاری جدیدی را برای ایران باز کند و عنصر مهمی در افزایش تجارت ایران با چین و آسیای مرکزی باشد.

منبع: ایرنا

 ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی سرخس، لطف‌آباد، باجگیران و اینچه برون با ایران است که عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده‌ای به ترتیب از طریق سرخس، اینچه برون و لطف‌آباد انجام می‌شود.

خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با ترکمنستان است که این مرز در محدوده شهرستان‌های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد قرار دارد.

متأسفانه در طی دو سال گذشته تردد به ترکمنستان در سایر مرزها متوقف بود و بعد از مدتی مسیرهای ریلی صرفاً در مرزهای سرخس، لطف‌آباد و اینچه برون فعال شد و مسیرهای زمینی فقط در مرزهای تجاری سرخس و لطف‌آباد استان خراسان رضوی با روش جابه‌جایی کشندهو با اعمال محدودیت برقرار بود.

آنچه گذشت

چهارم اسفندماه ۱۳۹۸ در پی شیوع ویروس همه‌گیر کرونا هر دو مسیر زمینی و ریلی گذرگاه مرزی سرخس با ترکمنستان بسته شد تا این‌که مسیر ریلی این گذرگاه اواخر خردادماه سال ۱۳۹۹ بازگشایی شد.

مرز جاده‌ای سرخس نیز از ۲۴ شهریور ۱۳۹۹ با شرایط خاص بازگشایی شد و از آن تاریخ به بعد مقرر شد تا تردد و حمل بار صادراتی و ترانزیتی در مرز سرخس تنها به‌وسیله انتقال بار توسط کفی یا یدک از ناوگان ایرانی به ناوگان ترکمنستانی انجام شود.

 بر این اساس در مرز جاده‌ای سرخس، تردد ناوگان باری بین‌المللی به دو صورت انجام می‌شد. درروش اول که عمدتاً شامل محموله‌های باری به مقصد ترکمنستان است، حمل کالاها از طریق تبادل یدک صورت می‌گرفت؛ به این صورت که محموله توسط ناوگان خارجی حدود ۳۰۰ متر وارد خاک ترکمنستان شده و در آنجا یدک از کشنده جداشده و دوباره به داخل کشور بازمی‌گردد. در ادامه کشنده ترکمنی به محل یدک مراجعه کرده و پس از انتقال محموله به مقصد نهایی خود مجدداً یدک را به مکان قبلی منتقل کرده و در ادامه کشنده اول یدک مربوطه را به داخل کشور منتقل می‌کند.

درروش دوم که تقریباً از اواسط خرداد انجام پذیرفت، صرفاً برای بارهای به مقصد کشورهای آسیای میانه بود که در این روش، محموله به‌صورت مستقیم و با عبور از کشور ترکمنستان به سمت مقصد حمل می‌شد.

بنا بر اظهارات مسئولان روش جابه‌جایی حمل کالاها از طریق تبادل یدک، تقریباً هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا انجام‌شد و البته تاکنون نیز ادامه دارد و لذا همین موضوع موجب نارضایتی بسیاری تجار و بازرگانان ایرانی شد.

این در حالی است که توقف کامیون‌ها در مرز لطف‌آباد نیز به دلیل طولانی شدن از حوصله بسیاری از رانندگان خارج‌شده و این موضوع نیز به اعتراض بسیاری از رانندگان کامیون‌ها و البته شرکت‌های حمل‌ونقل منجر شد.

این موضوع که برخلاف شیوه‌های معمول و شناخته‌شده حمل‌ونقل بین‌المللی است مورد اعتراض رانندگان، صاحبان بار و شرکت‌های بین‌المللی حمل‌ونقل قرار گرفت و موجب شد تا بسیاری از رانندگان و صاحبان شرکت‌های حمل‌ونقل بار از انتقال بار و حمل آن به مرزهای ترکمنستان سر باز بزنند و این موضوع در نهایت به اعتراض انجمن‌های حمل‌ونقل به‌ویژه در استان خراسان رضوی ختم شد.

بی‌رغبتی ناوگان ایرانی

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: اخذ عوارض و یا محدودیت‌های اعمال‌شده از طرف ترکمنستان که هم‌زمان با شیوع کرونا آغاز شد به کاهش مراودات تجاری منجر شده است.

احمد زمانیان یزدی بابیان اینکه خوشبختانه با تعاملات سیاسی که در حد مقامات عالی‌رتبه کشور از جمله رئیس‌جمهور و سایر مسئولان انجام شد در حال حاضر شاهد برداشتن برخی موانع بر سر راه ترانزیت کالا از طریق ترکمنستان هستیم اذعان کرد: خوشبختانه مطابق توافقات صورت گرفته از نهم مهرماه ترکمنستان عوارض حمل کالای ترانزیت توسط ناوگان ایرانی بر پایه «پیمایش» را که معادل یک و نیم دلار به ازای هر تن کیلومتر حمل کالا در قلمرو آن کشور بود، اختصاصاً برای ناوگان ایرانی لغو کرد.

وی بابیان اینکه این موضوع موجب پررنگ‌تر شدن روابط و حضور ناوگان ایرانی خواهد شد اذعان کرد: پیش‌از این به دلیل مشکلاتی که برای حضور خودروهای ایرانی در این کشور وجود داشت و محدودیت‌های اعمال‌شده لذا شاهد وارد شدن برخی خسارات به خودروهای ایرانی بودیم.

زمانیان یزدی گفت: همین موضوع موجب شده بود تا بنا بر اجبار کامیون‌های ایرانی بار خود را در مرز به کشنده‌های ترکمنستانی تحویل دهند تا آن‌ها بار را به مرز ازبکستان ببرند لذا برخی از مشکلات مانند سرقت از یدک‌ها و بار ناوگان ایرانی و آسیب به کفی ها و خسارت به شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی هیچ رغبتی برای رانندگان ایرانی باقی نگذاشته بود.

وی بیان کرد: بعد از تهران، خراسان رضوی دارای بیشترین شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی در کشور است که این مجموعه‌ها توانسته‌اند با تعامل مناسب با بازرگانان پنج کشور آسیای‌ مرکزی و افغانستان جهت حمل بار این کشورها بازاریابی مناسبی انجام دهند.

رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی با اشاره به این موضوع تلاش همسایگان کشور ما در بخش ترانزیت عموماً باهدف اقتصادی است و این سیاست‌ها موجب ایجاد مزیت ترانزیتی برای آن‌ها و کاهش سهم ترانزیت کشور ما خواهد شد ادامه داد: امروز که تحریم‌ها در ترانزیت مشکلاتی ایجاد کرده است باید باسیاست‌های یکپارچه به دنبال رفع این مشکلات باشیم.

توسعه روابط

رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان نیز در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: هم‌زمان با شیوع بیماری کرونا ترکمنستان از صدور ویزا برای اتباع ایرانی خودداری و شرایط بسیار سخت‌گیرانه‌ای را حتی برای محموله‌های منتقل‌شده از طریق ناوگان ریلی اعمال کرد.

مجید محمد نژاد افزود: اگرچه تحریم‌ها همیشه یکی از مشکلات تجار بوده اما خوشبختانه با برقراری ارتباطات دیپلماتیک با کشورها خصوصاً همسایگان ایران و با رویکردی که دولت سیزدهم در خصوص توجه ویژه به همسایگان نشان داد در حال حاضر شاهد بهبود روابط تجاری هستیم.

وی بابیان اینکه توسعه روابط دیپلماتیک بین دو کشور می‌تواند اعتمادسازی نماید ادامه داد: هر آنچه این روابط بیشتر شود اعتمادسازی نیز طبیعتاً بیشتر خواهد شد.

وی در این خصوص تأکید کرد: البته بایستی تجار نیز به تعهداتشان پایبند بمانند تا بتوان هرچه بیشتر روابط را باقدرت توسعه داد.

رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان بابیان اینکه راه‌اندازی اتاق مشترک ترکمنستان ایران، مذاکرات برای انجام ترانزیت با هزینه پایین‌تر،ایجاد سامانه برخط بین دو کشور می‌تواند ما را به رونق گذشته نزدیک نماید و دلیلی گردد که دوباره دوران طلایی ارتباطات را نظاره کنیم بیان کرد: در سفر رئیس‌جمهور ترکمنستان به ایران۱۳ سند همکاری با عنوان تفاهم تجاری–اقتصادی،علمی–فنی و فرهنگی به امضا رسید که نویدبخش بهبود روابط مناسب با ترکمنستان است.

محمد نژاد تأکید کرد: البته تنها هموارسازی مسیر تجارت در این زمینه کار ساز نیست بلکه آشنایی بازرگانان با مباحث برندینگ می‌تواند جایگاه قابل‌رقابتی برای ما و کالاهایمان در جهان تجارت باز کند.

وی یادآور شد: نکته‌ مهم دیگر ورود پرقدرت کسب‌وکارها در فضای دیجیتال است که تجار ما بایستی با ابزارهای تجارت مدرن آشنا شوند تا رونق تجارتشان را شاهد باشند.

روابط ایران با ترکمنستان

خراسان رضوی با افغانستان و کشورهای آسیای میانه هم‌مرز است که این کشورها به دلیل راه نداشتن به دریای آزاد مجبورند تا نیازهای خود را از طریق مرزهای زمینی و کشورهای همسایه تأمین کنند، بنابراین استان خراسان رضوی علاوه بر مزیت هم‌جواری از مزیت ترانزیتی نیز برخوردار است.

در این میان کشور ترکمنستان اهمیت ویژه‌ای برای تجارت خارجی کشور و به‌ویژه اقتصاد خراسان رضوی دارد. این کشور شاهراه ورود ایران به آسیای میانه محسوب می‌شود.

بیشترین صادرات ایران به ترکمنستان را مواد غذایی، فلز و محصولات فلزی، وسایل نقلیه، محصولات صنایع سبک، تجهیزات، لوازم‌خانگی، محصولات شیمیایی، لوازم برقی، مصالح ساختمانی و … تشکیل می‌دهد. بیشترین واردات ایران از ترکمنستان را می‌توان محصولات بخش سوخت و انرژی، محصولات کشاورزی، محصولات شیمیایی، محصولات نساجی و … دانست.

بیشترین صادرات استان خراسان رضوی به ترکمنستان را نیز لوازم‌خانگی، فلز و محصولات فلزی و محصولات شیمیایی تشکیل می‌دهد. صنایع استان خراسان رضوی با توجه به نزدیکی به بازار ترکمنستان هرساله مبادلات تجاری و صنعتی گوناگونی با همسایه شمالی کشور دارند که در صورت تسهیل شرایط تجاری این مبادلات می‌تواند رشد گسترده‌ای را نیز شاهد باشد.

تهران و عشق‌آباد فرصت‌های بسیاری برای افزایش همکاری‌ها در حوزه اقتصادی دارند. در چنین شرایطی دیپلماسی اقتصادی ایران ترکمنستان و افزایش سرمایه‌گذاری‌های خارجی و هم‌افزایی اقتصادی در حوزه‌های مختلف می‌تواند منجر به توسعه اقتصادی دو کشور و گسترش روابط اقتصادی و تجاری دو کشور و درنهایت ایجاد روابط راهبردی در حوزه اقتصاد شود.

ایران و ترکمنستان روابط خوبی بعد از استقلال ترکمنستان از اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ دارند. ایران جزو اولین کشورهایی بود که استقلال ترکمنستان را به رسمیت شناخت. از آن به بعد دو کشور به‌رغم برخی فراز و نشیب‌های کوتاه‌مدت روابط خوبی داشته و درزمینهٔ اقتصادی، حمل‌ونقل، پیشرفت‌های زیربنایی و انرژی روابط خوبی داشته‌اند.

ایران در بین کشورهای حوزه اوراسیا بعد از روسیه بیشتر حجم مبادلات تجاری را با ترکمنستان دارد. خط راه‌آهن تاجان- مشهد- سرخس، لوله گاز ۱۳۹ میلیون دلاری کورپیه-کردکوی در غرب ترکمنستان و سد دوستی ۱۶۷ میلیون دلاری در جنوب این کشور در یک همکاری اقتصادی ساخته شد. خط انتقال برق بلخان‌آباد- علی‌آباد و چندین پروژه دیگر مانند گسترش برنامه ارتباطی فیبر نوری، ساخت انبارهای بزرگ و سایر پروژه‌ها در مرو و پالایشگاه ترکمن‌باشی، ساخت پایانه گاز مایع، ساخت اتوبان مثال‌هایی از گسترش روابط دوجانبه دو کشور است. در سال‌های گذشته ده‌ها پروژه صنعتی در ترکمنستان ساخته یا در حال ساخت با کمک ایران بوده است.

منبع:بازار