سفر رئیس‌جمهوری ترکمنستان به ایران و انعقاد ۱۳ سند همکاری از تکاپوی دو کشور برای گسترش و تعمیق روابط دوجانبه نشان دارد؛ تفاهم‌نامه‌هایی که به عنوان چراغ راهنما در مسیر اجرای سند راهبردی همکاری ۲۰ ساله میان تهران و عشق‌آباد عمل خواهند کرد.

در ادامه تردد دیپلماتیک تهران با کشورهای همجوار، ایران عصر سه شنبه ۲۴ خردادماه میزبان «سردار بردی‌ محمداف» رئیس‌جمهوری ترکمنستان بود که در صدر یک هیات سیاسی – اقتصادی وارد تهران شد.

در جریان این سفر دو روزه، دیدارهای خصوصی و عمومی دوجانبه، امضای اسناد بین دولتی و نشست خبری از جمله برنامه‌های سفر به شمار می‌رفت.

این نخستین سفر محمداف  به تهران در مقام ریاست جمهوری ترکمنستان است و پیش از این در ۱۹ دی ۱۴۰۰ به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور وقت این کشور به ایران آمده‌ بود. وی که پیش از این معاون وزیر امور خارجه ترکمنستان بود، ۲۸ اسفند سال گذشته به عنوان رئیس جمهور این کشور برگزیده‌شد.

همچنین آیت‌الله «سیدابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهوری کشورمان هفتم آذرماه پارسال همراه با هیات عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی برای شرکت در پانزدهمین اجلاس ‌سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، به عشق آباد سفر کرد؛ سفری پربار که در جریان آن همکاری‌ بین جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان به ویژه در حوزه سوآپ گازی، ترانزیت و حمل و نقل رقم خورد.

بنابراین در جریان آن دیدار، رئیس‌جمهوری ایران با سواپ (ترانزیت) دو میلیارد مترمکعب گاز سالانه ترکمنستان به آذربایجان از طریق خاک کشور خود توافق کرد. بر اساس این توافق، ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می‌فروشد. این گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت خواهد شد. ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان شمالی کشورش را نیز از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد.

سفری پربار با امضای ۱۳ سند همکاری

در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهوری ترکمنستان به ایران در مجموع ۱۳ سند همکاری بین دو کشور امضاء شد

در جریان سفر اخیر رئیس‌جمهوری ترکمنستان به ایران در مجموع ۱۳ سند همکاری بین دو کشور امضاء شد اما در این میان ۹ سند همکاری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، حمل و نقل، سرمایه‌گذاری، تکنولوژی‌های نوین، محیط زیست، ورزشی، انرژی، قضایی، آموزشی و تحقیقاتی و گردشگری در حضور روسای جمهور دو کشور تصویب شد.

اگر بخواهیم  جزئی‌تر به این اسنادی که به امضای وزرا، استانداران و مسئولان مربوطه در حضور رئیسی و محمداف رسید توجه کنیم، این توافقات عبارتند از:
«تفاهم تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان خراسان شمالی و استان آخال ترکمنستان»،
«یادداشت تفاهم همکاری تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان گلستان و استان بالکان ترکمنستان»
«یادداشت تفاهم همکاری تجاری – اقتصادی، علمی – فنی و فرهنگی بین استان خراسان رضوی و استان مرو ترکمنستان»
«یادداشت تفاهم همکاری بین صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و کمیته دولتی رادیو و تلویزیون ترکمنستان»
«برنامه مبادلات علمی فرهنگی، هنری و آموزشی بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت ترکمنستان»
«یادداشت تفاهم تشکیل کارگروه مشترک سرمایه‌گذاری»
«تفاهم‌نامه جامع توسعه همکاری‌های حمل و نقلی و ترانزیتی» و«یادداشت تفاهم همکاری در زمینه حفاظت محیط زیست»

سه دهه بر مدار حُسن همجواری و توسعه همکاری

از سال ۱۹۹۱ که در پی فروپاشی شوروی، ترکمنستان استقلال یافت تا به امروز تهران و عشق‌آباد همواره روابط حسنه‌ای را تجربه کرده‌اند. ایران  از اولین کشورهایی بود که استقلال ترکمنستان را به رسمیت شناخت. از آن به بعد دو کشور به رغم برخی فراز و نشیب‌های کوتاه مدت روابط قابل قبولی در زمینه اقتصادی، حمل و نقل، زیربنایی و انرژی  داشته‌اند.

ایران در بین کشورهای حوزه اوراسیا بعد از روسیه بیشتر حجم مبادلات تجاری را با ترکمنستان دارد

ایران در بین کشورهای حوزه اوراسیا بعد از روسیه بیشتر حجم مبادلات تجاری را با ترکمنستان دارد. خط راه‌آهن تاجان- مشهد- سرخس، لوله گاز ۱۳۹ میلیون دلاری کورپیه-کردکوی در غرب ترکمنستان و سد دوستی ۱۶۷ میلیون دلاری در جنوب این کشور در یک همکاری اقتصادی ساخته شد. خط انتقال برق بلخان‌آباد- علی‌آباد و چندین پروژه دیگر مانند گسترش برنامه ارتباطی فیبر نوری، ساخت انبارهای بزرگ و سایر پروژه‌ها در مرو و پالایشگاه ترکمن‌باشی، ساخت ترمینال گاز مایع، ساخت اتوبان مثال‌هایی از گسترش روابط دوجانبه دو کشور است. در سال‌های گذشته ده‌ها پروژه صنعتی در ترکمنستان ساخته یا در حال ساخت با کمک ایران بوده‌است.

 به گفته «مسقط خدا قولویف» رئیس کل خدمات دولتی گمرک ترکمنستان، در ۵ ماهه اول سال جاری ایران جزو ۱۰ کشور اول طرف معامله با ترکمنستان بوده‌ است؛ آماری که نشانگر آن است ترکمنستان اهمیت ویژه‌ای به توسعه همکاری های اقتصادی با ایران قائل است.

در ۵ ماهه اول سال جاری ایران جزو ۱۰ کشور اول طرف معامله با ترکمنستان بوده‌است؛ آماری که نشانگر آن است ترکمنستان اهمیت ویژه‌ای به توسعه همکاری های اقتصادی با ایران قائل است

آمار ۵ ماهه مبادلات غیرنفتی و بدون محاسبه انرژی حاکی از ۱۵۰ میلیون دلار مبادلات تجاری دو کشور است که نسبت به سال گذشته ۸۳ درصد افزایش داشته‌است و این موضوع از افزایش همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین دو کشور حکایت دارد که این همکاری‌ فزاینده نیازمند همکاری‌های گمرکی دوجانبه است.

بر اساس  اظهارات «سید روح اله لطیفی» سخنگوی گمرک ایران استناد کرد که همزمان با سفر رییس جمهوری ترکمنستان به تهران، گفت: از ابتدای دولت سیزدهم بیش از یک میلیون و ۱۴ هزار تن کالا به ارزش ۳۰۰ میلیون دلار بین ایران و ترکمنستان تبادل شد که با رشد ۷۹.۴ درصدی همراه بوده‌ است.

وزیر نفت در دیدار با وزیر مدیریت منطقه‌ای و زیرساخت‌های ارمنستان بر آمادگی شبکه گازی ایران برای آغاز سوآپ گاز از ترکمنستان و نیز افزایش صادرات گاز به این کشور تأکید کرد.

جواد اوجی پس از دیدار با گنل سانوسیان ضمن تأکید بر مذاکرت مثبت و سازنده دو طرف گفت: مذاکرات برای سوآپ گاز از ترکمنستان به ارمنستان از خاک ایران آغاز شده است و به‌زودی با توجه به ظرفیت بالای شبکه خطوط لوله گازی کشور به نتایج خوبی در این زمینه دست خواهیم یافت.

وی با بیان اینکه در مذاکرات امروز خود با طرف ارمنستانی بر آمادگی ایران برای سوآپ گاز از ترکمنستان به این کشور تأکید شد، گفت: امروز در این مذاکرات در زمینه افزایش صادرات گاز، محصولات پتروشیمی و توسعه همه‌جانبه توافق‌های خوبی انجام شد.

هشتم فروردین‌ماه امسال وزیر نفت در دیدار با آرتاشس تومانیان، مشاور نخست‌وزیر ارمنستان در زمینه تعمیق روابط تهران-ایروان در حوزه انرژی برای بلندمدت مذاکره کردند.

بر اساس این گزارش، نخستین نشست کارگروه انرژی ایران و ارمنستان ۲۶ آبان‌ماه پارسال به‌صورت مجازی برگزار شد، در این نشست نمایندگان شرکت‌های ملی گاز ایران، صنایع پتروشیمی، پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، توانیر و مدیریت شبکه برق ایران با نمایندگان وزارت مدیریت منطقه‌ای و زیرساخت و نیروگاه ارمنستان درباره مسائل مرتبط با انرژی بحث و مذاکره کردند. احمد اسدزاده، سرپرست معاونت امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت ریاست هیئت ایرانی و وارتانیان، معاون وزیر مدیریت منطقه‌ای و زیرساخت جمهوری ارمنستان ریاست هیئت ارمنی این نشست را به‌عهده داشتند.

ارمنستان ذخایر هیدروکربنی اندکی دارد و برای تأمین انرژی مورد نیاز خود، به واردات سوخت و یک نیروگاه هسته‌ای که در زمان اتحاد جماهیر شوروی سابق ساخته شده، وابسته است.

با توجه به اختلاف‌های سیاسی با آذربایجان، همسایه نفت‌خیز شرقی و ترکیه، همسایه غربی ارمنستان، ایروان نیازهای انرژی خود را از ایران و گرجستان تأمین می‌کند.

پیش از این، منابع ارمنی از موافقت دو کشور برای افزایش صادرات گاز ایران به ارمنستان خبر داده بودند، روسیه اکنون حدود ۸۰ درصد گاز مورد نیاز ارمنستان را تأمین می‌کند.

این گزارش می‌افزاید تهران و ایروان سال ۲۰۰۴ میلادی (١٣٨٣) قرارداد تهاتر گاز و برق را برای مدت ۲۰ سال امضا کردند که بر اساس آن، گاز صادراتی ایران به مصرف نیروگاه‌های تولید برق در ارمنستان می‌رسد و در عوض، ایران از ارمنستان برق وارد می‌کند. ارمنستان از اواسط سال ٢٠٠٩ واردات گاز از ایران را آغاز کرد.

مدیر پیشین امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران گفت: با رفع مشکلات اقتصادی و افزایش تولید نفت و گاز در کشور، ایران می‌تواند ثابت کند نه‌تنها عرضه‌کننده نفت و گاز تولیدی خود است، بلکه می‌تواند مسیر مناسب و امنی برای انتقال نفت و گاز کشورهای همسایه به اشکال مختلف باشد.