معاون رئیس شرکت دولتی «ترکمن‌گاز» اعلام کرد این کشور قصد دارد در چارچوب توافقات سوآپ گاز با مشارکت جمهوری اسلامی ایران سالانه به عراق ۹ میلیارد متر مکعب گاز صادر کند.

«مراد آرچایف» رئیس شرکت دولتی ترکمن‌گاز از قصد این کشور برای عرضه ۹ میلیارد متر مکعب گاز به عراق در چارچوب توافقات سوآپ با مشارکت جمهوری اسلامی ایران، خبر داد.

آرچایف در اجلاس «نفت و گاز ترکمنستان» که در عشق آباد برگزار شد، گفت: این کشور به لطف میدان عظیم «گالکینیش» یکی از بزرگترین صاحبان منابع گازی در جهان است.

بنابر سخنان وی، انتظار می‌رود مذاکرات با سرمایه‌گذاران بین‌المللی در مورد مراحل دوم و سوم توسعه میدان «گالکینیش» در سال آینده میلادی پیشرفت چشمگیری را به دنبال خواهد داشت.

 در این همایش همچنین «زیاد علی فاضل» وزیر برق عراق شرکت کرد.

رئیس شرکت ترکمن‌گاز در تاریخ ۵ تا ۸ اکتبر در راس هیاتی به بغداد سفر کرد و در چارچوب مذاکرات مفصلی با وزیر برق عراق در مورد عرضه گاز به این کشور از طریق شبکه خطوط انتقال گاز ایران، گفت‌وگو کرد.

اتاق مشترک ایران و ترکمنستان

سخنگوی وزارت برق عراق از مذاکره با قطر و ترکمنستان برای واردات گاز خبر داد.

وزارت برق عراق از مذاکره با قطر و ترکمنستان برای واردات گاز برای رفع کمبود انرژی خبر داد.

به گزارش خبرگزاری رسمی عراق، احمد موسی، سخنگوی وزارت برق عراق گفت که عراق به طور کامل بدهی خود به ایران بابت گاز را از بودجه قانون حمایت اضطراری برای امنیت غذایی و توسعه داده است.

وی افزود که عراق اکنون مذاکراتی با قطر و ترکمنستان برای واردات گاز با جزئیاتی مشخص برای رفع کمبود موجود دارد.

وی اشاره کرد که عراق هنوز به شدت به گاز ایران نیاز دارد.

حیان عبدالغنی، وزیر نفت عراق پیشتر گفته بود که وزارت نفت ایران وعده داده است، براساس نیاز، گاز در اختیار عراق قرار دهد.

 گمرک و گذرگاه مرزی سرخس در انتهایی‌ترین منطقه شمال شرق ایران در استان خراسان رضوی ۱۸۵ کیلومتری شمال شرق مشهد و هم‌مرز با ترکمنستان واقع‌شده است و از مبادی مهم تجارت و ترانزیت خارجی کشور به‌ویژه با کشورهای آسیای مرکزی محسوب می‌شود.

ازآنجا کشورهای آسیای میانه کشورهای محصور در خشکی هستند و برای اینکه بتوانند به بازارهای جهانی دسترسی پیدا کنند یکی از مسیرهای خوب و قابل‌اعتماد برایشان مسیر ایران است تا بتوانند به آب‌های آزاد خلیج‌فارس متصل شوند و برای صادرات و واردات از این مسیر استفاده می‌کردند.

با اپیدمی کرونا باسیاستی که ترکمنستان درباره بستن مرزهای مشترک داشت عملاً دسترسی ایران به ۴ کشور ماورای ترکمنستان فقط از مسیر این کشور فراهم بود و بعد از یک سال روش تبادل یدک که عملاً کارآمد هم نبود، جایگزین شد و فقط این امکان را فراهم می‌کرد که جریان حمل‌ونقل بدون تماس مستقیم بین دیگران و اتباع ترکمنستانی اتفاق افتد.البته ترکمنستان علاوه بر محدودیت تردد خودروهای ایرانی با مشکلاتی از جمله عوارض متعدد دسترسی ناوگان ایرانی به منطقه آسیای میانه را محدود کرد.

محدودیت‌های تجاری

 ترکمنستان ممنوعیت و محدودیت را تا آنجا پیش برد که تنها اجازه تردد ۳۰ دستگاه کامیون در طول روز از مرز سرخس و لطف‌آباد را به ایران می داد.

ایجاد محدودیت تردد اتباع کشور ترکمنستان از مرز سرخس، اخذ عوارض اضافی از رانندگان کامیون‌های ایرانی، عدم پذیرش محموله‌های صادراتی ایران به مقصد تاجیکستان از سوی ترکمنستان، برگشت کامیون‌ها تنها بخشی از بهانه‌جویی‌های این کشور در طی یکی دو سال اخیر بوده است.

ترکمنستان بعد از عراق و افغانستان سومین بازار صادراتی ایران به شمار می‌آمد و مسیر دسترسی کشورمان به آسیای میانه است لذا بسته شدن مرز ترکمنستان در طی دو سال گذشته، برای بخش خصوصی، دغدغه‌هایی جدی را رقم‌ زد و موجب شد تا بخشی از بازار فعالان حوزه تجارت خارجی ما به همین واسطه از دست‌ برود.

اگرچه در این مدت تلاش‌های زیادی برای برگشت به شرایط گذشته صورت گرفت و ترانزیت ریلی بازگشایی شد و پس‌ از آن ترانشیپ آزمایشی از مرز سرخس وارد فاز اجرا گردید و حتی در مرز لطف‌آباد نیز این اتفاق محقق شد؛ اما مجموع این اقدامات نتوانست مراودات تجاری را به گذشته بازگرداند و لذا روند تجارت و ارتباط ما با بازار آسیای میانه، همچنان محدود و پر مشکل باقی ماند.

آغاز مراودات تجاری

موانع توسعه مراودات تجاری در نهایت با توسعه روابط دیپلماسی و سفر رئیس‌جمهور به تاجیکستان و ترکمنستان منجر به گشایش‌های زیادی در روابط اقتصادی و تجاری با آن کشورها شد و در توسعه روابط با قزاقستان و قرقیزستان نیز مؤثر بود و خوشبختانه این مسیر برای صادرات هموار شد.

با ورود یک دستگاه ناوگان ترکمنستانی در آبان ماه سال جاری به پایانه مرزی اینچه‌برون، تردد مرزی بین کشور ایران و ترکمنستان از طریق این پایانه پس از قریب به ۳۲ ماه وقفه به‌صورت عادی برقرار شد.

هم چنین ترکمنستان در طی یک ماه گذشته با کاهش عوارض جاده‌ای برای کامیون‌های ایرانی در مرزهای خراسان رضوی به یک‌سوم نرخ گذشته و از ۱.۵ دلار در هر تن- کیلومتر به ۵۰ سنت در هر تن- کیلومتر بر بهبود روابط تجاری جامه عمل پوشاند و لذا این اتفاقات موجب خرسندی بسیاری از تجار ایرانی و شرکت های حمل و نقل ترانزیتی در خراسان رضوی شده است.

پیش‌ از این هر کامیون ناگزیر بود بار خود را به کشنده ترکمن تحویل دهد اما اکنون رانندگان کامیون‌های ایرانی می‌توانند کالای خود را، به‌جز عشق‌آباد، بدون دخالت کشنده ترکمن به نقاط مختلف حمل کنند.

پس از کاهش عوارض جاده ای حالا خبر هیا خوش دیگری نیز مبنی بر افزایش ساعت کاری در گمرک و مرز نیز به گوش می رشد. بنا بر اظهارات سرپرست اداره کل گمرک سرخس برای نخستین بار پس از بازگشایی مرز سرخس با ترکمنستان و از ۲۵ سال گذشته تاکنون ترکمنستان برای توسعه تبادلات تجاری درخواست افزایش ساعات کاری گمرک مرزی را داده است.

درحالی‌که اکنون فعالیت گمرک مرز سرخس از ساعت هفت صبح تا ۱۴:۳۰ است اما طرف ترکمنستانی خواستار افزایش ساعت کاری از هفت صبح تا ۱۷ است.

بنا بر گفته سرپرست اداره کل گمرک سرخس در پی توافقات دوجانبه و تسهیل ترددها از ابتدای شهریورماه، ترددهای زمینی طی یک ماه گذشته حدود ۷۰ درصد افزایش داشته و تجارت خارجی شامل صادرات، واردات و ترانزیت کالا از گذرگاه‌های ریلی و جاده‌ای مرز سرخس با ترکمنستان طی هفت ماه گذشته به مرز ۱.۵ میلیون تن رسیده که از این میان صادرات و ترانزیت به ترتیب ۱۳ و ۶۲ درصد افزایش داشته است.

افزایش مراودات تجاری با آسیای میانه

رئیس اداره بازرگانی خارجی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بابیان اینکه خوشبختانه پس از مدت‌ها محدودیت و کاهش صادرات کالا به ترکمنستان در حال حاضر با آمار افزایشی تردد کامیون‌های تجاری روبرو هستیم به بازار گفت: به‌رغم محدودیت‌هایی که در طی چند سال گذشته و به‌ویژه پس از شیوع بیماری کرونا برای تردد کامیون‌های ایرانی به ترکمنستان روبرو بودیم در حال حاضر شرایط ترانزیت کالا به این کشور با توجه به رایزنی‌های انجام‌شده و اقدامات دولت در راستای توسعه مراودات سیاسی و تجاری تسهیل شده است.

محمدعلی امیر فخریان بازگشایی بازارچه باجگیران در مرز ترکمنستان را نیز یکی دیگر از اتفاقات خوب در طی ماه‌های اخیر دانسته و عنوان کرد: این بازارچه علاوه برافزایش مراودات تجاری نقش قابل‌توجهی در معیشت و اشتغال افراد محلی دارد.

وی هم‌چنین با اشاره به اقدامات دولت در بحث پیمان شانگهای و تجارت با کشورهای آسیای میانه نیز گفت: این اقدام نوید بهبود و افزایش مراودات تجاری با کشورهای آسیای میانه را دارد.

وی اذعان کرد: در این راستا واردات برخی از کالاها که به ایران ممنوعیت داشت که با پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا و توافقاتی که ایران با کشورهای عضو این اتحادیه داشت، میسر شد لذا افزایش مراودات با کشورهای آسیای میانه در ماه‌های آینده دور از انتظار نخواهد بود.

رئیس اداره بازرگانی خارجی اداره کل صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بیان کرد: در هفت ماهه امسال به ترتیب میزان صادرات کالا از خراسان رضوی به افغانستان به عنوان شریک نخست تجاری استان ۲۴۸ میلیون دلار، ترکمنستان ۱۰۰ میلیون دلار، تاجیکستان ۵۵ میلیون دلار، عراق ۵۳ میلیون دلار، ازبکستان ۴۵ میلیون دلار، امارات متحده عربی ۲۸ میلیون دلار، پاکستان ۲۶ میلیون دلار، قرقیزستان ۲۲ میلیون دلار، اسپانیا ۲۰ میلیون دلار و روسیه ۱۵.۵ میلیون دلار بوده است که این کشورها در زمره ۱۰ کشور اول صادراتی استان به شمار می روند.

فخریان میزان صادرات کالا از خراسان رضوی به کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در هفت‌ماهه امسال را به میزان ۵۵ میلیون دلار عنوان کرد و گفت: این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل تغییری نداشته اما میزان واردات کالا از آن کشورها به خراسان رضوی ۱۴ میلیون دلار بوده که ۲۶۳ درصد رشد داشته است.

وی بابیان اینکه حجم تجارت خراسان رضوی با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا در این مدت ۷۰ میلیون دلار بوده است بیان کرد: میزان صادرات کالا از خراسان رضوی به روسیه ۱۵ میلیون دلار بوده که رشد ۲۵۰ درصدی داشته است، به ارمنستان چهار میلیون دلار با رشد ۱۳۴ درصدی همراه بوده و به کشورهای قرقیزستان به میزان ۲۲ میلیون دلار و قزاقستان ۱۳.۵ میلیون دلار بوده است.

امیر فخریان میزان صادرات کالا از خراسان رضوی به کشورهای قزاقستان و قرقیزستان در مدت هفت‌ماهه امسال را نسبت به مدت مشابه پارسال کاهشی دانست و افزود: دلیل این کاهش تغییر مسیر ترانزیتی کالای خراسان رضوی از مرز سرخس به کشورهای ترکمنستان و قزاقستان و جایگزین شدن آن با مسیر دریای خزر بوده است، ضمن اینکه خراسان رضوی می‌تواند کالاهای خود را از بندر امیرآباد در استان مازندران به‌طور مستقیم به بندر اکتائو در قزاقستان نیز ارسال کند.

منبع: بازار

به گفته، سید روح‌الله لطیفی، سخنگوی گمرک، معادل ۵۷ درصد وزن و ۴۸ درصد کل تجارت خارجی کشور در پنج ماهه نخست سال جاری مربوط به مراودات تجاری با ۱۵ کشور همسایه بوده است.
سخنگوی گمرک با بیان اینکه تجارت خارجی کشور با همسایگان از مرز ۲۰ میلیارد دلار عبور کرده است، عنوان کرد که داد و ستد با همسایگان در پنج ماه نخست سال، نسبت به مدت مشابه، رشد ۲۴ درصدی را تجربه کرده است.

 به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، سید روح‌اله لطیفی در خصوص تجارت با کشورهای همسایه گفت: تجارت خارجی غیرنفتی کشورمان در پنج ماه نخست امسال، ۵۸ میلیون و ۱۴۰ هزار تن کالا به ارزش ۴۲ میلیارد و ۵۸۹ میلیون دلار بوده که از این میزان ۳۳ میلیون و ۳۳۳ هزار تن کالا به ارزش ۲۰ میلیارد و ۶۳۶ میلیون دلار بین ایران و ۱۵ کشور همسایه تبادل شده که ۵۷ درصد وزن و ۴۸ درصد ارزش تجارت خارجی کشورمان را به خود اختصاص داده است.
لطیفی در خصوص میزان صادرات به کشورهای همسایه گفت: از ابتدای سال تا پایان مرداد ماه، ۲۵ میلیون و ۳۹۸ هزار تن کالای ایرانی به ارزش ۱۰ میلیارد و ۷۲۳ میلیون دلار به کشورهای همسایه صادر شد که نسبت به مدت مشابه ۲۷ درصد افزایش داشته، این میزان کالای صادره، ۵۸ درصد وزن و ۵۱ درصد ارزش کل صادرات ایران در پنج ماه نخست امسال بوده است.
سخنگوی گمرک در خصوص واردات از کشورهای همسایه نیز توضیح داد: از ۱۴ میلیون و ۶۵ هزار تن کالای وارد شده به کشور، به ارزش ۲۱ میلیارد و ۶۶۵ میلیون دلار در پنج ماه نخست سال، ۷ میلیون و ۹۳۵ هزار تن کالا به ارزش ۹ میلیارد و ۹۱۳ میلیون دلار از کشورهای همسایه بوده که ۵۶ درصد وزن و ۴۶درصد ارزش واردات را به خود اختصاص داده که نسبت به مدت مشابه با رشد ۲۱ درصدی همراه بوده است.
لطیفی در خصوص میزان صادرات به کشورهای همسایه گفت : عراق با خرید ۸ میلیون و ۶۵۵ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۹۶۱ میلیون دلار (کاهش ۶ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته)، امارات با ۵ میلیون تن به ارزش ۲ میلیارد و ۷۸۱ میلیون دلار (رشد ۴۵ درصدی)، ترکیه با ۳ میلیون و ۶۸۲ هزار تن، به ارزش ۲ میلیارد و ۳۲۸ میلیون دلار (رشد ۱۱۰ درصدی)، افغانستان با یک میلیون و ۲۵۶ هزار تن به ارزش ۶۴۱ میلیون دلار (کاهش ۲۵ درصدی)، پاکستان با یک میلیون و ۷۸ هزار تن به ارزش ۴۷۵ میلیون دلار (رشد ۱۳ درصدی)، عمان با یک میلیون و ۲۱۹ هزار تن به ارزش ۴۵۲ میلیون دلار (رشد ۹۸ درصدی) و آذربایجان با خرید ۳۰۸ هزار تن کالای ایرانی به ارزش ۲۹۶ میلیون دلار (رشد ۸۴ درصدی)، هفت مقصد نخست کالاهای صادراتی ایران به کشورهای همسایه بودند.
وی افزود: روسیه با خرید ۴۱۷ هزار تن کالای ایرانی به ارزش ۲۹۱ میلیون دلار (رشد ۳۲ درصدی)، ترکمنستان با ۵۲۹ هزار تن به ارزش ۱۶۶ میلیون دلار (رشد ۴۲ درصدی)، ارمنستان با ۳۵۸ هزار تن به ارزش ۱۴۴ میلیون دلار (رشد ۴۴ درصدی)، کویت با ۲ میلیون و ۱۷۲ هزار تن به ارزش ۷۳ میلیون دلار (رشد ۳۹ درصدی)، قزاقستان با ۲۴۳ هزار تن به ارزش ۶۱.۲ میلیون دلار (کاهش ۳ درصدی)، قطر با ۳۷۵ هزار تن به ارزش ۵۱ میلیون دلار (کاهش ۱۳ درصدی)، بحرین با ۴.۲ هزار تن به ارزش ۳.۴ میلیون دلار (رشد ۴۰ درصدی) و عربستان با خرید ۳۷۶ تن کالای ایرانی به ارزش ۱۹۲ هزار دلار (رشد ۳۹۲درصدی) مقاصد هشتم تا پانزدهم صادراتی کالاهای ایرانی در بین همسایگان بودند.
سخنگوی گمرک در خصوص میزان واردات از کشورهای همسایه توضیح داد: امارات با فروش ۴ میلیون و ۶۰۳ هزار تن کالا به ارزش ۶ میلیارد و ۷۴ میلیون دلار (رشد ۱۳ درصدی) ، ترکیه با یک میلیون و ۱۶۳ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد و ۱۶۶ میلیون دلار (رشد ۲۱ درصدی)، روسیه با یک میلیون و ۱۶۳ هزار تن به ارزش ۷۱۵ میلیون دلار (رشد ۵۰ درصدی)، پاکستان با ۳۸۳ هزار تن به ارزش ۴۲۹ میلیون دلار (رشد ۳۷۵ درصدی)، عمان با ۳۴۷ هزار تن به ارزش ۳۱۰ میلیون دلار (رشد ۵۳ درصدی)، قزاقستان با ۱۷۸ هزار تن به ارزش ۷۸.۴ میلیون دلار (رشد ۱۷۴ درصدی) و عراق با فروش ۵۴ هزار تن کالا به ارزش ۷۴ میلیون دلار (کاهش ۵۸ درصدی)، هفت کشور اول همسایه در فروش کالاهای مورد نیاز به ایران در بازه زمانی مدنظر بوده‌اند.

رشد ۳۰۰ درصدی ترانزیت کالا از مرز اینچه‌برون

ترکمنستان مهم‌ترین شریک تجاری گلستان

حسینی گفت: در ۵ ماهه نخست امسال ۳۶ میلیون دلار کالا به وزن ۱۱ هزارتن از مرز اینچه برون تزانزیت شده است که نسبت به مدت مشابه پارسال ۳۰۰ درصد افزایش دارد.

سیدابراهیم حسینی  در جمع خبرنگاران اظهارکرد: در ۵ ماهه اول امسال ۸۵ میلیون دلار کالا به وزن ۱۴۴ هزار تن از گمرکات استان صادر شده است که نسبت به مدت مشابه پارسال ۵۰ درصد رشد دارد.

مدیرکل گمرکات گلستان گفت: عمده کالاهای صادراتی استان شامل پلی استایرن، پنیر، ید، لوله‌های پروفیل، تخته های نورد، خرما، مفتول، خوراک آبزیان و شیرخشک است.

وی بیان کرد: کشورهای ترکمنستان، عراق، افغانستان و قزاقستان عمده ترین مقاصد صادراتی استان هستند.

حسینی با اشاره به کاهش ۹ درصدی واردات به استان در ۵ ماهه ابتدایی امسال گفت: در این مدت ۸ هزار تن کالا به ارزش ۱۵ میلیون دلار که عمدتا شامل ماشین آلات خطوط تولید و مواد اولیه و متقال است به استان وارد شده است.

وی ادامه داد: ترانزیت استان نسبت به سال گذشته ۳۰۰ درصد بیشتر شده است و در این مدت ۳۶ میلیون دلار کالا به وزن ۱۱ هزار تن از استان صادر شد.

مدیرکل گمرکات گلستان گفت: یکی از اتفاقات خوبی که در راستای رونق تجارت خارجی و صادرات در استان رخ داده این است که ما در استان هیچ انبار اختصاصی نداشتیم اما اکنون ۶ انبار ایجاد شده و فعال است.

راهکار توسعه تجارت با کشورهای همسایه

کشوری می‌تواند در به‌دست آوردن منافع اقتصادی پیشرو باشد که بتواند روابط پایدارتری با دیگر کشورها برقرار کند.
*کم‌کردن تنش سیاسی با دیگر کشورها
*قدرتمند شدن اقتصاد داخلی
*هماهنگی دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های داخلی لازمه موفق‌بودن دیپلماسی اقتصادی است.

از آنجا که منافع مشترک اقتصادی، پایه و اساس ثبات و امنیت در مناطق مختلف جهان است، مسلما گسترش روابط اقتصادی بین ایران و کشورهای همسایه، اثر مستقیمی در بهبود و پایداری روابط سیاسی بین کشورهای همسایه و به‌تبع آن، کاهش نفوذ و قدرت مانور سیاسی قدرت‌های فرامنطقه‌ای خواهد داشت. با توجه به مسائل مطرح‌شده، راهکارها و پیشنهادهایی برای گسترش تجارت ایران با همسایگان به‌ویژه در شرایط تحریم ارائه می‌شود.

*تمرکز بر صادرات در قالب تهاتر که اهمیت این راهکار آنجا است که در این شیوه دیگر نیازی به مناسبات بانکی بین کشورها نیست.
*امضای موافقت‌نامه‌های تجارت آزاد و تجارت ترجیحی با همسایگان
*طراحی و نیز توسعه پیمان‌های تجارت آزاد منطقه‌ای و دوجانبه
*رونق بخشیدن به تجارت مرزی دیگر راهکاری است که در این مورد به قوانین جدیدی نیاز داریم تا بتوانیم در بستر آن از ظرفیت‌های موجود بهترین استفاده را ببریم.
*تعامل با بخش‌خصوصی در مسیر تجارت به‌صورت دوطرفه
*توسعه بازارچه‌های مرزی که امکانی برای افزایش تجارت با همسایگان و کشورهای منطقه است می‌تواند راهکارهای دیگری برای افزایش نفوذ به بازارهای منطقه و همسایه باشد
*تنوع‌بخشی به محصولات صادراتی هم همواره مورد تاکید بوده است. تولیدات صنعتی کشور به دلیل اندک‌بودن تنها به افغانستان و عراق صادر می‌شود؛ از این‌رو باید کالاها در بخش‌های مختلف صادراتی احصا شود و در زمینه محصولاتی که مزیت فروش جهانی دارند، تولید صادراتی افزایش یابد.
*توجه به کیفیت و استانداردها
*ایجاد زیرساخت‌های لازم و فراهم کردن زمینه‌های مساعد برای برقراری ارتباطات بیشتر بین فعالان اقتصادی و تجاری ایران و کشورهای منطقه و همسایه» هم از دیگر مسیرهای تسهیل‌کننده تجارت به کشورهای همسایه است.
*تجهیز پایانه‌های مرزی با کشورهای دارای مرز خشکی مشترک با ایران
*ایجاد امکانات و تجهیزات با استانداردهای لازم برای مدیریت و نظارت بر محصولات مبادلاتی بین ایران و این کشورها
*جلوگیری از قاچاق کالا
*تسهیل صادراتی
*فراهم‌کردن تسهیلات لازم برای تردد سریع و ساده تجار بین ایران و این کشورها
*در صورت امکان لغو روادید می‌تواند راهکارهایی برای توسعه تجارت با کشورهای همسایه باشد.

*افزایش رویدادهای تجاری مشترک با کشورهای همسایه
*ایجاد ثبات اقتصادی در کشور
*ایجاد ثبات در حوزه قوانین و مقررات
*سیاست‌های مناسب برای تسهیل صادرات تولیدات صنعتی و دانش‌بنیان
*استفاده درست از ظرفیت نیروی انسانی و جامعه دانشگاهی در سطوح مختلف تجارت
از دیگر راهکارهای پیشنهادی است.

از سوی دیگر
*انتخاب درست رایزنان و سفیران ایران در سایر کشورها
می‌تواند به ارتقای روابط تجاری کمک کند. در این راستا بهتر است افرادی انتخاب شوند که شناخت کاملی از منطقه محل خدمت خود داشته باشند و بتوانند کشور را در راستای افزایش تجارت پیش ببرند.
برای این منظور لازم است رایزنان و سفیران علاوه ‌بر دید سیاسی و امنیتی بتوانند به‌خوبی از ظرفیت‌ها و دانش‌های اقتصادی بهره ببرند.
*تجارت با پول‌های ملی هم از دیگر راه‌های بی‌اثر کردن تحریم‌ها و حفظ ارزش پول ملی است.
*استفاده از بستر سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در جهت ارتقای تعامل اقتصادی با کشورهای همسایه
*استفاده از پیمان‌های دوجانبه تجاری و ارزی
*ایجاد بازار بین بانکی معاملات ریالی و ارزی با کشورهای منطقه
*تقویت دیپلماسی عمومی
*شرکت فعال بخش‌خصوصی واقعی در بازار کشورهای همسایه
*تشکیل شورای هماهنگی دیپلماسی اقتصادی به‌منظور کاهش ناهماهنگی‌ها میان نهادهای متولی و تسریع در تصمیم‌گیری‌ها و کاهش موازی‌کاری

هم راهکاری دیگر توسعه روابط با همسایگان است.

دسترسی به منابع اعتباری در قالب اعتبارات کوتاه‌مدت و بلندمدت از لوازم حیاتی برای صادرکنندگان است. بی‌شک برای شرکت‌های کوچک و متوسط، خط اعتباری بسیار بااهمیت‌تر از شرکت‌های بزرگ تلقی می‌شود، از این‌رو
*افزایش دسترسی به منابع
*دسترسی صادرکنندگان به اطلاعات مختلف
*ارائه مشوق‌های صادراتی
*افزایش زمینه حضور بیشتر در بازار همسایگان با تاسیس دفاتر
*ایجاد شعب بنگاه‌ها و برندسازی
*شناسایی نیاز بازارهای کشورهای همسایه
هم اقدامات دیگری است که می‌تواند تجارت را با کشورهای همسایه تقویت کند.

 تحلیل آمارهای منتشرشده از سوی سازمان توسعه تجارت در رابطه با بازارهای صادراتی و وارداتی ایران در سال ۱۴۰۰

ارزیابی‌ها حاکی از آن است که بیشتر کشورهایی که دارای تراز مثبت تجاری با ایران هستند، در دسته کشورهای همسایه قرار می‌گیرند. به عبارتی صادرات ایران به همسایگان بیشتر از واردات از آنها بوده است. این در حالی است که عمده خرید ایران از کشورهای اروپایی بوده است. بر این اساس بیشترین تراز منفی تجاری با کشورهای اروپایی و آمریکای‌جنوبی رقم خورده است. ترکیب بازارهای صادراتی و وارداتی دچار تغییرات قابل‌توجهی نبوده و ۲۰ مقصد عمده واردات و صادرات تغییر قابل‌ملاحظه‌ای نداشته است؛ بنابراین بازارهای ایران تقریبا ثابت است.

۲۰ مقصد اول صادرات ایران
مهم‌ترین بازارهای هدف صادراتی در یازده‌ماه منتهی به بهمن سال‌۱۴۰۰ شناسایی شدند. بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت، جزئیات صادرات به این کشورها نشان می‌دهد از میان ۲۰ مقصد نخست کالاهای ایرانی، ۶ کشور نسبت به سال‌گذشته کالاهای کمتری را از ایران خریداری کرده‌اند که شامل امارات، افغانستان، هند، تایلند، جمهوری‌آذربایجان و ارمنستان است. همچنین برآوردها حاکی از آن است که ارزش کالاهای صادراتی نیز در ۲ کشور روند کاهشی داشته است. در عین حال بیشترین رشد صادراتی از نظر ارزشی به ترتیب در کشورهای آفریقای‌جنوبی، ازبکستان، ترکمنستان، ترکیه و غنا رقم خورده است.

همچنین از نظر وزنی کشورهای آفریقای‌جنوبی، ازبکستان، ترکیه، ترکمنستان و قزاقستان پیشرو هستند. در مجموع ۲۰ کشور مقصد صادراتی دارای سهم ۹۳‌درصدی از کل ارزش صادرات یازده‌ماهه امسال است. علاوه‌بر این، بررسی تغییرات ارزشی و وزنی صادرات به این کشورها نشان می‌دهد رشد ۴۰‌درصدی ارزش و افزایش ۱۰‌درصدی وزن در یازده‌ماهه امسال نسبت به سال‌گذشته رقم خورده است. مقاصد صادراتی ایران بر اساس سهم ارزشی نیز در این گزارش طبقه‌بندی شده‌اند که بیانگر حضور چین با سهم ۲۹‌درصدی و رشد ارزشی ۵۶‌درصدی در صدر جدول است. عراق با سهم ۹/ ۱۸درصدی و رشد ارزشی ۲۰درصدی، ترکیه با سهم ۹/ ۱۲درصدی و رشد ارزشی ۱۵۱درصدی، امارات با سهم ۷/ ۹درصدی و رشد ارزشی یک‌درصدی، افغانستان با سهم ۸/ ۳درصدی و افت ارزشی ۲۱‌درصدی، هند با سهم ۸/ ۳درصدی و رشد ارزشی ۴۷‌درصدی، پاکستان با سهم ارزشی ۶/ ۲درصدی و رشد ارزشی ۲۵‌درصدی، اندونزی با سهم ۳/ ۲درصدی و رشد ارزشی ۹۱‌درصدی، تایلند با سهم ارزشی ۶/ ۱‌درصدی و رشد ارزشی ۶۲‌درصدی و عمان با سهم ارزشی ۵/ ۱درصدی و رشد ارزشی ۶۵‌درصدی، ۱۰ مقصد نخست صادرات ایران در یازده‌ماهه امسال هستند. ۱۰ کشور نخست صادراتی ۸۶‌درصد سهم ارزشی از کل صادرات را به خود اختصاص داده‌اند. روسیه با سهم ارزشی ۲/ ۱درصدی و رشد ارزشی ۲۰‌درصدی نیز یازدهمین مقصد صادراتی در این بازه زمانی است. ازبکستان، جمهوری‌آذربایجان و غنا هریک سهم ۸/ ۰‌درصدی را از کل صادرات کشور به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که ازبکستان رشد ارزشی ۱۷۵‌درصدی را نسبت به بازه مشابه سال‌گذشته ثبت کرده، صادرات به جمهوری‌آذربایجان ۲‌درصد از نظر ارزشی افزایش داشته و صادرات به غنا نسبت به یازده‌ماهه سال‌گذشته ۱۳۸‌درصد بیشتر شده است. ترکمنستان با سهم ارزشی ۷/ ۰‌درصد و رشد ارزشی ۱۶۰‌درصد در رده بعدی قرار گرفته است. ارمنستان و آلمان هریک سهم ۶/ ۰درصدی را از صادرات به خود اختصاص داده‌اند، اما فروش کالا به ارمنستان با افت ۲‌درصدی همراه بوده و صادرات به آلمان رشد ۱۹‌درصدی داشته است. سهم آفریقای‌جنوبی و سوریه از کل ارزش صادرات یازده‌ماهه، هریک ۵/ ۰درصد است. صدور کالا به آفریقای‌جنوبی با رشد ۱۰۰۴‌درصدی در ارزش روبه‌رو بوده و فروش کالا به سوریه هم افزایش ۹۷‌درصدی را در ارزش تجربه کرده است. قزاقستان بیستمین مقصد صادرات ایران است. این کشور سهم ۴/ ۰درصدی را از کل ارزش صادرات به خود اختصاص داده و رشد ارزشی ۱۲‌درصدی را نسبت به یازده‌ماهه سال‌گذشته ثبت کرده است.

صادرات به کشورهای همسایه
از میان ۱۵ کشور همسایه بیشترین رشد ارزش صادرات نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته مربوط به کشورهای ترکمنستان، ترکیه و عربستان است. همچنین صادرات به کشورهای قطر، افغانستان و ارمنستان نیز روند منفی را طی کرده است.

مقاصد صادراتی ایران به ترتیب سهم ارزشی کشورهای همسایه عبارتند از عراق، ترکیه، امارات، افغانستان، پاکستان، عمان، روسیه، جمهوری‌آذربایجان، ترکمنستان، ارمنستان، قزاقستان، کویت، قطر، بحرین و عربستان. در مجموع صادرات ایران به این ۱۵کشور رشد وزنی ۱۳درصدی و رشد ارزشی ۲۸‌درصدی را تجربه کرده است. سهم کشورهای همسایه از کل صادرات یازده‌ماهه نیز ۷/ ۵۳درصد است. مجموع صادرات به چین و هند نیز سهم ارزشی ۳۳‌درصدی را ثبت کرده و حکایت از رشد ۲‌درصدی وزنی و افزایش ۵۵‌درصدی ارزشی نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته دارد.

۲۰ مبدا واردات ایران در ۱۱ ماه
۲۰ کشور نخست مبدا واردات ایران سهم ۱/ ۹۳‌درصدی را در اختیار گرفته‌اند و رشد ارزشی ۳۷‌درصدی و رشد وزنی ۲۱‌درصدی را ثبت کرده‌اند. همچنین از میان ۲۰ کشور فروشنده نخست کالا به ایران، واردات از ۷کشور آلمان، ‌‌‌‌‌‌هند، هلند، ایتالیا، کره‌جنوبی، سنگاپور و اتریش از نظر ارزشی روند منفی را نسبت به مدت مشابه سال‌گذشته طی کرده است. همچنین واردات از ۹ کشور ترکیه، آلمان، هند، انگلیس، هلند، ایتالیا، عمان، کره‌جنوبی، سنگاپور و اتریش از نظر وزنی نسبت به بازه مشابه سال‌گذشته افت داشته است.

۱۰ مبدا واردات ایران در یازده‌ماهه امسال به ترتیب سهم ارزشی شامل امارات با سهم ارزشی ۳/ ۳۱درصدی و رشد ارزشی ۷۲‌درصدی، چین با سهم ارزشی ۸/ ۲۳‌درصدی و رشد ارزشی ۲۶‌درصدی، ترکیه با سهم ارزشی ۱/ ۱۰درصدی و رشد ارزشی ۲۲‌درصدی، آلمان با سهم ارزشی ۵/ ۳‌درصدی و افت ارزشی ۲‌درصدی، سوئیس با سهم ارزشی ۲/ ۳درصدی و رشد ارزشی ۱۰۱‌درصدی، روسیه با سهم ارزشی ۱/ ۳درصدی و رشد ارزشی ۵۹‌درصدی، هند با سهم ارزشی ۳‌درصدی و افت ارزشی ۳۱‌درصدی، عراق با سهم ارزشی ۳/ ۲‌درصدی و رشد ارزشی ۷۸۱‌درصدی، انگلیس با سهم ارزشی ۱/ ۲درصدی و رشد ارزشی ۴درصدی و هلند با سهم ارزشی ۶/ ۱درصدی و افت ارزشی ۱۱درصدی می‌شود. این ۱۰مبدا نخست واردات ۸۴‌درصد سهم ارزشی از کل واردات ۱۱‌ماهه را در اختیار دارند، پس از آن ایتالیا با سهم ارزشی ۳/ ۱درصدی و افت ارزشی ۲‌درصدی در رده یازدهم قرار گرفته است. عمان، کره جنوبی و برزیل هریک سهم ۱/ ۱‌درصدی را از کل ارزش واردات یازده‌ماهه به خود اختصاص داده‌اند. عمان رشد ارزشی ۲۷‌درصدی را نسبت به بازه مشابه داشته، کره جنوبی با افت ۲درصدی ارزش کالاهای فروخته شده به ایران در این لیست قرار گرفته است و واردات از برزیل رشد ۵۵‌درصدی داشته است. سهم ارزشی آرژانتین نیز از کل واردات کالا در این بازه زمانی یک‌درصد بوده که از نظر ارزشی نیز رشد ۳۹۴‌درصدی را نسبت به مدت مشابه ثبت کرده است. مالزی با سهم ارزشی ۹/ ۰درصدی و رشد ارزشی ۶۳‌درصد در رده بعدی قرار گرفته است. سنگاپور و هنگ‌کنگ هریک سهم ۸/ ۰درصدی را از کل واردات یازده‌ماهه در اختیار دارند. این در حالی است که واردات از سنگاپور افت ۱۹‌درصدی داشته و خرید کالا از هنگ‌کنگ با افزایش ۹۳‌درصدی روبه‌رو بوده است. اتریش و تایلند هریک با سهم ارزشی ۶/ ۰درصدی در انتهای این لیست جای گرفته‌اند. واردات از اتریش کاهش ۶‌درصدی داشته و از تایلند افزایش ۶۳‌درصدی را تجربه کرده است.

نمای واردات از همسایگان
۱۵ کشور همسایه در ۱۱‌ماهه امسال سهم ۴۹‌درصدی را از کل ارزش واردات ایران در اختیار گرفته‌اند و از نظر وزنی رشد ۶۵‌درصدی و از نظر ارزشی افزایش ۶۲‌درصدی را به ثبت رسانده‌اند. هند و چین نیز که دو مبدا مهم واردات ایران هستند در مجموع دارای سهم ۲۷‌درصدی از واردات یازده‌ماهه هستند، اما مجموع واردات از این دو کشور از نظر وزنی افت ۱۶‌درصدی داشته درحالی‌که از لحاظ ارزشی رشد ۱۶‌درصدی را به ثبت رسانده است. ارزیابی واردات از ۱۵کشور همسایه نشان می‌دهد امارات، ترکیه، روسیه، عراق و عمان بیشترین واردات را از میان این کشورهای همسایه به ایران داشته‌اند. پاکستان با سهم ارزشی ۵/ ۰درصدی و رشد ارزشی ۵۸‌درصدی در رده بعدی مبادی واردات ایران از بین کشورهای همسایه قرار گرفته است. قزاقستان، جمهوری‌آذربایجان و ترکمنستان هریک سهم ارزشی ۱/ ۰درصدی را از کل واردات یازده‌ماهه در اختیار دارند و به ترتیب رشد ارزشی ۵۷‌درصدی، ۶۶‌درصدی و ۶۴‌درصدی را ثبت کرده‌اند. ارمنستان و افغانستان نیز هریک با سهم اندک ۰۴/ ۰‌درصدی از کل واردات یازده‌ماهه به ترتیب رشد ارزشی ۲۰‌درصدی و افزایش ارزشی ۴۷۶‌درصدی را تجربه کرده‌اند. سهم ارزشی واردات از کویت ۰۳/ ۰درصد از کل ارزش واردات یازده‌ماهه بوده و رشد ارزشی ۹۴‌درصدی را نسبت به مدت مشابه سال‌قبل تجربه کرده است. سهم قطر نیز ۰۲/ ۰درصد از کل ارزش واردات است که رشد یک‌درصدی را از نظر ارزشی ثبت کرده است. واردات از بحرین هم رشد ۳۷۹‌درصدی را نسبت به یازده‌ماهه سال‌گذشته داشته و از عربستان هم هیچ کالایی به ایران صادر نشده است.

نمایی از تراز تجاری مثبت و منفی با شرکا
در گزارش سازمان توسعه تجارت شرکای با بیشترین تراز تجاری مثبت نیز معرفی شده‌اند. بیشترین تراز تجاری مثبت با کشورهای عراق (۷۱۷۲میلیون دلار)، افغانستان (۱۶۳۷میلیون دلار)، چین (۱۵۳۴‌میلیون دلار)، اندونزی (۹۴۰‌میلیون دلار)، ترکیه (۹۰۳‌میلیون دلار)، پاکستان (۸۷۷‌میلیون دلار)، تایلند (۴۲۰‌میلیون دلار)، غنا (۳۳۲‌میلیون دلار)، جمهوری‌آذربایجان (۳۱۴‌میلیون دلار) و ترکمنستان (۲۷۰‌میلیون دلار) رقم خورده است. همچنین تراز تجاری ایران با ارمنستان مثبت ۲۶۱‌میلیون دلار، با ازبکستان مثبت ۲۵۹‌میلیون دلار، با هند مثبت ۲۵۶‌میلیون دلار، با آفریقای‌جنوبی مثبت ۲۱۰‌میلیون دلار و با سوریه مثبت ۱۷۸‌میلیون دلار است. سهم ارزشی این ۱۵ کشور در صادرات ۹/ ۷۹‌درصد از کل صادرات یازده‌ماهه و در واردات ۴۱‌درصد از کل ارزش واردات این بازه زمانی بوده است. در مجموع تراز تجاری کشورهای نامبرده به مثبت ۱۵‌میلیارد و ۵۶۳‌میلیون دلار می‌رسد.

شرکای تجاری با بیشترین تراز تجاری منفی در بازه یازده‌ماهه امسال نیز در این گزارش شناسایی شده‌اند. بیشترین تراز تجاری منفی با امارات رقم خورده است (منفی ۱۰میلیارد و ۳۳۲‌میلیون دلار). سوئیس (منفی ۱۴۶۶‌میلیون دلار)، آلمان (منفی ۱۳۹۶‌میلیون دلار)، انگلیس (منفی ۹۶۲‌میلیون دلار)، روسیه (منفی ۹۱۰‌میلیون دلار)، هلند (منفی ۷۱۱‌میلیون دلار)، ایتالیا (منفی ۴۶۰‌میلیون دلار)، آرژانتین (منفی ۴۵۳‌میلیون دلار)، کره‌جنوبی (منفی ۴۳۴‌میلیون دلار) و برزیل (منفی ۳۹۰‌میلیون دلار) کشورهای بعدی با بیشترین تراز تجاری منفی هستند، پس از آن نیز هنگ‌کنگ با تراز تجاری منفی ۳۴۱‌میلیون دلار، مالزی با تراز تجاری منفی ۳۳۹‌میلیون دلار، سنگاپور با تراز تجاری منفی ۳۱۳‌میلیون دلار، اتریش با تراز تجاری منفی ۲۷۵‌میلیون دلار و فرانسه با تراز تجاری منفی ۲۱۷‌میلیون دلار قرار گرفته است. در مجموع ۱۵ کشور نام برده سهم ۱۳‌درصدی را از صادرات و سهم ۵۳‌درصدی را از واردات به خود اختصاص داده‌اند. تراز تجاری این کشورها نیز منفی ۱۸‌میلیارد و ۹۹۹‌میلیون دلار است.

وزیر کشور گفت: به دلیل اهمیت و ضرورت راهبردی برای توسعه روابط همه جانبه با همسایگان تشکیل وزارتخانه همسایگان ضروری به نظر می‌رسد که باید مورد بررسی کارشناسی قرار گیرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، احمد وحیدی وزیر کشور در همایش ملی ایران و همسایگان با اشاره به اینکه برای تنظیم مناسبات درست و اصولی با کشورهای همسایه نیازمند داشتن تشکیلات منسجم و مشخص هستیم, تصریح کرد: اگر امکان تشکیل وزارتخانه نبود می‌توان به تشکیل سازمان اقتصادی در این عرصه فکر کرد.

وزیر کشور در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه نیازمند توسعه ادبیات همسایگی در داخل کشور هستیم، گفت: نفس برگزاری همایش‌ها می‌تواند به تولید و غنی شدن ادبیات و گفتمان همسایگی کمک کند.

وی اضافه کرد: در توسعه مناسبات همسایگی باید به این مقوله مهم توجه داشته باشیم که بستر تحقق این رویکرد یک طرفه نیست و باید یک ذهنیت و ادبیات و گفتمان مشترک در میان همسایگان برای تقویت تعاملات با محوریت ثبات و رفاه مشترک ایجاد شود.

وزیر کشور با تاکید بر این واقعیت که برای حصول این هدف مهم نیازمند تعاملات فراتر از عرصه دولت‌ها هستیم؛ گفت: تقویت ارتباطات نخبگانی و اندیشکده ای در میان کشورهای همسایه برای رسیدن به فهم و ادبیات مشترک ضرورتی جدی است.