برگزاری نخستین همایش اقتصادی خزر در ترکمنستان
دولت ترکمنستان نخستین همایش اقتصادی کشورهای حوزه دریای خزر و نمایشگاههای جانبی آن را با هدف ایجاد همبستگی منطقه‌ای و تبدیل این دریا به دریای صلح، دوستی و ثبات در منطقه گردشگری "آوازه" در ساحل دریای خزر برگزار می‌کند.
طبق برنامه و هماهنگی‌های انجام شده دولت ترکمنستان با کشورهای حاشیه دریای خزر، نخستین همایش اقتصادی خزر قرار است در ۱۲ اوت ۲۰۱۹ (۲۱ مرداد) مصادف با "روز خزر" یعنی تاریخی که برای اولین بار، پنج کشور حاشیه‌ی دریای خزر برای همکاری‌های محیط زیستی با هم میثاق بستند، برگزار شود. در این همایش با حضور مسئولان و مقامات بلندپایه دولتی و بخش خصوصی کشورهای ساحلی بزرگترین دریاچه جهان حضور دارند و نقش این دریاچه را در روندهای جهانی و توسعه سرمایه گذاری، استخراج نفت و گاز، تولید برق، مشارکت در حمل و نقل و ترانزیت، تجارت، کشاورزی و گردشگری بررسی نموده و با همفکری شرکت کنندگان، راهکاری عملی را توسعه اقتصادی در منطقه ارائه خواهند داد.
اهداف برگزاری این همایش :
دبیرخانه این همایش در عشق آباد هدف از برگزاری همایش را به شرح ذیل اعلام نموده است:
- بررسی نقش دریای خزر در روندهای جهانی و توسعه سرمایه گذاری ،
- استخراج نفت، گاز و تولید برق ،
- مشارکت کشورهای ساحلی این دریا در حمل و نقل و ترانزیت ،
- مشارکت در تجارت، بازرگانی و کشاورزی ،
- توسعه گردشگری ،
شرکت کنندگان در همایش :
قرار است در این همایش مسئولان و مقام‌های بلندپایه دولتی و بخش خصوصی کشورهای ساحلی موضوع همکاری در حوزه دریای خزر را مورد بحث و بررسی قرار دهند.
بر اساس اطلاعات رسمی دبیرخانه همایش، شرکت کنندگان در این همایش شامل اعضای دولتها، وزراء، نهادهای رسمی، استانداران استان‌های مرزی کشورها، نمایندگان سیستم بانکی و تجار کشورهای حوزه خزر می‌باشند. در عین حال نمایندگان برخی کشورهای دیگر و نمایندگان نهادهای بین‌المللی در بخش اقتصادی، مالی، حمل و نقل، انرژی، پولی و مالی، تجاری و متخصصان علوم دریائی و زیست شناسی جهان نیز در این همایش حضور دارند.
کشورهای ساحلی در سال ۱۳۸۲، کنوانسیون منطقه‌ای حفاظت از محیط زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران را امضا کردند و تاریخ ۲۱ مردادماه ۱۳۸۵ را روز دریای خزر نامیده و لازم الاجرا شدن آن را به عنوان یک رخداد مهم زیست محیطی، ضروری دانستند. اهمیت این کنوانسیون منطقه‌ای در این است که تنها معاهده مورد توافق پنج کشور حاشیه دریای خزر و تنها بستر همکاری برای حفاظت و نجات بوم‌سازگان منحصر به فرد دریای خزر به شمار می‌رود.
اهمیت اقتصادی دریای خزر :
دریای خزر واقع در شمال ایران، پهنه ای آبی است که بیش از ۳۶۰ هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و از گذشته‌های دور شکل گیری استقرار گاه‌های ساحلی پیرامون دریای خزر در قلمرو ایران به نوعی با حیات این دریا گره خورده است. حوضه خزر یک منطقه استراتژیک حیاتی و بسیار مهم است که دارای منابع قابل توجهی از جمله انرژی، حمل و نقل و ترانزیت و پتانسیل تجارت و بازرگانی است، لذا دارای قدرت اقتصادی، تجاری است. در نتیجه توجه ویژه به همکاری‌های بین المللی مبتنی بر رعایت قوانین و مقررات با لحاظ نمودن احترام متقابل و با در نظر گرفتن منافع کشورهای این منطقه ضرورت دارد.
اگرچه منطقه دریای خزر از زمان‌های گذشته به لحاظ اقتصادی دارای ارزش و اهمیت خاصی بوده است و جنگل داری، ماهیگیری، کشاورزی و استفاده از سواحل آن در بخش صنعت توریسم و حمل و نقل دریایی، واردات، صادرات و تجارت با بنادر ساحلی آن از دیرباز ساختار اقتصادی منطقه را شکل داده است، اما با پیدایش منابع نفت و گاز و همچنین فروپاشی نظام کمونیستی در شوروی سابق، اهمیت و موقعیت ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک آن افزایش یافت.
اهمیت این دریا عبارت است از :
1- یکی از منابع مهم نفت و گاز و دارای ذخایر اثبات شده ای معادل ۶۵ تا ۷۵ میلیارد بشکه نفت خام و ذخایر گاز طبیعی تأیید شده هم برابر با ۲۵۷ هزار میلیارد فوت مکعب که این ارقام ۴٪ از ذخایر گاز و نفت دنیا را تشکیل می‌دهد. طبق پیش بینی‌های انجام شده، درسال ۲۰۲۰ به میزان 3.5 درصد عرضه جهانی نفت و ۶ درصد عرضه جهانی گاز را به خود اختصاص خواهد داد.
2- اهمیت حمل و نقل و ترانزیت دریای خزر ،
3- اهمیت تجاری و بازرگانی دریای خزر ،
4- طبیعت بسته خزر آن را منزلگاه جانوران و گیاهان منحصر به‌فردی کرده است.
5- محیط زیست گرانبهاترین ماهی‌های دنیا از جمله ماهی آزاد، ماهی سفید و ماهیان خاویاری است و ۹۰ درصد خاویار جهان از این دریا صید می‌شود.
برگزاری برنامه‌های همایش :
پیرو تفاهم نامه همکاری‌های اقتصادی و تجاری کشورهای ساحلی خزر در شهر آکتائو قزاقستان در مرداد سال گذشته، اولین همایش اقتصادی خزر با حضور اعضای دولت ها و فعالان اقتصادی پنج کشور ترکمنستان، روسیه، آذربایجان، قزاقستان و ایران به میزبانی ترکمنستان برگزار می‌گردد. هدف از این همایش بررسی اهمیت دریای خزر و نقش آن در توسعه حمل و نقل و ترانزیت، تجارت ، بازرگانی، گردشگری، انرژی و کشاورزی است.
بر اساس اعلام دبیرخانه همایش، قرار است 6 نشست تخصصی نیز برگزار شود. همچنین نمایشگاههای مرتبط با ایجاد همبستگی میان کشورهای حوزه این دریا، آنرا به دریای صلح و دوستی و ثبات در جهان تبدیل خواهد کرد و می تواند با عقد قرادادهای تجاری و صنعتی نیز همراه باشد که این فرصتی را برای فعالان تجاری و صنعتی کشورهای منطقه ایجاد کند تا آنها بهتر بتوانند نقش خود را در توسعه اقتصادی این دریا ایفاء نمایند.
در همین راستا، نشست وزرای حمل و نقل و اقتصاد و نشست مشترک کارشناسان بخش های، حمل و نقل و اقتصاد، تجارت و صنعت کشورهای حاشیه دریای در منطقه ملی گردشگری آوازه در ساحل دریای خزر در دستورکار بخش اصلی این همایش با هدف فرصت سازی و بهره برداری از توانایمندیهای مشترک و همچنین ایجاد همبستگی و صلح و دوستی برگزار می‌گردد تا زمینه ای برای وحدت بخشی به فعالیتهای مشترک حمل و نقل، انرژی، تجارت و صنعتی کشورهای این منطقه در آینده قرار گیرد.
حوزه حمل و نقل یک پیوند ارتباطی یکپارچه در ساختن همکاری‌های کارآمد در منطقه است. با توجه به موقعیت جغرافیایی مناسب این دریا و امکان ارتباط چندوجهی حمل و نقلی کشورهای خزر با اروپا و آسیا و پشتیبانی مراکز حمل و نقل و ترانزیتی بین المللی باعث شده تا آینده ای مطلوب برای یکپارچه سازی موفقیت آمیز در ایجاد ترانزیت، حمل و نقل و زیرساخت های لجستیک در منطقه فراهم شود و بهینه سازی جریان‌های حمل بار در مسیر کریدورهای شرق - غرب و شمال - جنوب مهیا گردد.
علاوه بر صاحب نظران و کارگزاران حوزه حمل و نقل 5 کشور ساحلی دریای، کارشناسان و متخصصان این حوزه نیز از دیگر کشور و چند شرکت حمل و نقل بین المللی در این نشست ها و نمایشگاههای مرتبط با آنها حضور خواهند یافت تا زمینه را برای تعامل هرچه بیشتر حوزه حمل و نقل دریای خزر فراهم آوردند.
بخش دیگری از فعالیتهای حمل و نقل در کرانه‌های دریای خزر به بنادر و کشتیرانی مرتبط می‌شود که ایران در این زمینه هم در حال توسعه فعالیت های خود است. بنادر شمالی ما همچنان نقش مهمی در تجارت کشور داشته‌اند. منافع اقتصادی ایران حول دریای خزر در شرایط جدید بیش از گذشته مورد اهمیت قرار گرفته است چرا که رایط بهتری برای استفاده از منابع خزر فراهم آمده است. در این مرحله شناخت و بررسی کامل منافع کشور اهمیت فراوانی دارد تا بتوان برنامه‌ریزی بهتری در این بخش داشت.
ایران به دلیل دسترسی به آب های آزاد، موقعیت جغرافیایی ویژه، برخورداری از امنیت و ثبات سیاسی، بهره مندی از سواحل طولانی، در اختیار داشتن تجهیزات مناسب و توانایی لازم در تخلیه و بارگیری کالا، دارا بودن خطوط راه آهن سراسری و تلاش برای احداث و توسعه ی بنادر جنوبی خزر، می تواند راه مناسب برای تأمین کالاهای مورد نیاز کشورهای آسیای مرکزی باشد و یا آنان را در راه کسب درآمد از طریق تجارت آسان با کشورهای اروپایی، منطقه خلیج فارس و... کمک نماید.
از این دیدگاه، افتتاح بندر بین المللی ترکمن باشی که از اهمیت استراتژیک برای ترکمنستان در آسیای میانه و منطقه خزر برخوردار است و استفاده حداکثری از امکانات این بندر و ارتباط دریائی این بندر با بنادر کشورهای روسیه، ایران، قزاقستان و جمهوری آذربایجان، کشورهای خزر را به سطح جدیدی از همکاری برای حمایت از همگرائی آنها در روابط اقتصادی بین المللی، تقویت حوزه حمل و نقل کشورهای ساحلی این دریا در سیستم مسیرهای چندوجهی قاره ای سوق می دهد. در مورد این ویژگی این مطلب قابل توجه است که راه ارتباطی مناسب در منطقه، عبور از دریای خزر و کشور ایران جهت حمل و نقل کالا و نفت است؛ زیرا این راه کوتاه ترین، کم هزینه ترین و امن ترین راه موجود در منطقه می‌باشد.
این برنامه‌ها شامل موارد ذیل می‌باشند :
- نشست وزرای حمل و نقل و اقتصاد کشورهای حاشیه دریای خزر؛
- بررسی یادداشت تفاهم تشکیل شورای بازرگانی کشورهای حاشیه دریای خزر ،
- برگزاری نشست تحت عنوان «دریای خزر: منافع توسعه همکاری‌های اقتصادی بین المللی »
- نشست تحت عنوان همکاری‌های اقتصادی و تجاری در حوزه دریای خزر؛
- نشست تحت عنوان آینده همکاری‌های حمل و نقل و ترانزیت در حوزه دریای خزر؛
- نشست تحت عنوان ظرفیت های دریای خزر در حوزه انرژی؛
- نشست تحت عنوان توسعه صنایع در حوزه دریای خزر؛
- نشست تحت عنوان « اقتصاد سبز » برای دریای خزر؛
- نشست تحت عنوان همکاری در زمینه تحقیقات علمی در دریای خزر؛
- برگزاری نمایشگاه « فناوریهای نوین خزر »؛
- برگزاری نمایشگاه « خودرو ترکمن صحراسی- 2019 »؛
- برگزاری نشست تجار بخش خصوصی کشورهای عضو در حاشیه برگزاری نمایشگاهها ،
برنامه‌های جانبی این همایش:
از برنامه‌های جانبی همایش، برگزاری اولین نمایشگاه فناوریهای نوین کشورهای ساحلی خزر در شهر آوازه به منظور هرچه بیشتر ورود تکنولوژی و صنعت نوین در زمینه‌های گوناگون و مرتبط با گروه‌های کالایی است. این نمایشگاه با هدف توسعه روابط اقتصادی کشورهای منطقه در راستای گسترش روابط تجاری و بازرگانی کشورهای ساحلی دریای خزر است و میتواند حضور بازرگانان ما را در بازار ترکمنستان و دیگر کشورهای منطقه جهت تهیه اقلام مورد نیاز این کشورها را پر رنگ نماید و شرایط ویژه ای پیش روی تولید کنندگان و صادرکنندگان ایرانی جهت رقابت با کشورهای منطقه تضمین نماید.
این نمایشگاه در مرکز نمایشگاهی شهر آوازه ترکمنستان در کنار کشورهای روسیه، ترکمنستان، ایران، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و دیگر کشورها با برپایی و همایش و اجلاس ظرفیت های اقتصاد فن آوری‌های نوین کشورهای حاشیه دریای خزر برگزار می‌گردد. حضور در این نمایشگاه می تواند موجب کسب نتایج درخشان بازاریابی فناوری نوین و پیشرفته یا High Tech شرکتهای ایرانی گردد و در شرایط تحریم ارز آوری، ایجاد اشتغال و بهبود چرخه تولید کالاهای ایرانی در بازارهای بین المللی را بدنبال داشته باشد.
علاوه براین، یکی از دیگر برنامه‌های حاشیه ای همایش، برگزاری نمایشگاه خودروهای تولید کشورهای حاشیه این دریا است تا خودروسازان این کشورها نیز بتوانند با مبادله تجربیات خود در حوزه خودروسازی به ارتقای این صنعت زیربنایی در کشورهای منطقه کمک کرده و نقش اساسی خود را در تقویت طرح های ارتباطی جاده ابریشم جدید و نیز کریدور حمل و نقل شمال - جنوب با اتصال آسیای مرکزی و قفقار به خلیج فارس تا هند به خوبی ایفاء نماید.
نمایشگاه بین المللی دستاوردهای جهانی صنعت خودرو با نام Türkmen sährasy 2019 برگزار می‌شود. در نمایشگاههای این کشور انواع خودروهای جدید خود در زمینه حل بار و مسافر، تجهیزات تخصصی، تحولات نوآورانه در تولید خودرو، آخرین مطالعات در زمینه تجهیزات الکترونیکی خودکار، صوتی و تصویری در خودروها ارائه خواهد شد.و شرایط لازم را برای شرکت کنندگان در برقراری ارتباطات تجاری مولد فراهم می آورد.
از دیگر برنامه‌های جانبی، انجام مذاکرات چندجانبه مسئولین و فعالین اقتصادی کشورهای حاضر و نشست های B2B این همایش می‌باشد. برگزاری این نشستها با در نظر گرفتن چشم انداز نزدیک و بلند مدت، قابلیت های جدیدی را برای برقراری تماس های تجاری سودمند بین کشورهای حوزه این دریا فراهم می‌کند. همچنین نشست های همفکری صنایع غذایی کشورهای حوزه دریای خزر از دیگر برنامه‌های این همایش است تا آنها نیز بتوانند با معرفی محصولات کشاورزی و غذایی خود به یکدیگر، شرایط را برای تنوع بخشیدن و به ذائقه‌ها و رفع نیازهای غذایی شهروندان هر یک از کشورها فراهم آورند.
ضرورت حضور پر رنگ جمهوری اسلامی ایران در این همایش :
مسئولان کشور میزبان این همایش به خوبی می دانند که جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهایی است که از پتانسیل های لازم برای توسعه همه جانبه برخوردار است و می تواند نقش قابل توجهی را در معادلات اقتصادی و سیاسی منطقه بازی کند، نقشی که مقامات ترکمنستان بارها از جمله در کنفرانس خبری ویژه این همایش بر آن اعتراف کردند.
بای مراد آنامامدوف معاون وزیر صنعت و ارتباطات ترکمنستان، حضور ایران در نخستین همایش اقتصادی دریای خزر و برنامه‌های جانبی آن از جمله نمایشگاه فناوریهای نوآورانه آوازه را بسیار مهم توصیف کرد و خواستار حضور پررنگ آن در این نمایشگاه منطقه ای شد.
وی در یک مصاحبه اختصاصی با خبرنگار اعزامی ایرنا در عشق آباد گفت : از آنجایی که نمی توان نقش دریای خزر در توسعه اقتصادی منطقه اورآسیا را نادیده گرفت و ایران نیز به عنوان یک کشور مهم حاشیه این دریا به دلیل قرار گرفتن در محل تلاقی دو شاهراه اساسی شرق به غرب و شمال به جنوب، یعنی بطور همزمان در مسیر جاده ابریشم و "کریدور حمل و نقل شمال - جنوب" برای توسعه منطقه ای اهمیت زیادی دارد، لذا از ایران انتظار داریم نقش فعالتری در این همایش و و نمایشگاههای جانبی آن در منطقه ایفاء نماید.
آنامامدوف با اعلام اینکه ایران از مهم‌ترین کشورهای مسیر این دو شاهراه مهم راهبردی جهان و نیز در حاشیه دریای خزر است گفت: تردیدی نیست که هریک از کشورهای منطقه نقش خاص خود را برای توسعه منطقه بازی می‌کنند، اما نمی توان اهمیت حضور ایران در این نخستین همایش اقتصادی خزر و برنامه‌های جانبی آنرا برای توسعه اقتصادی اورآسیا به دلایلی که بدان اشاره شد، به هیچ وجه نادیده گرفت. کشور ترکمنستان برای توسعه اقتصادی به همکاری‌ها و سرمایه گذاری‌های خارجی چشم دوخته است و انتظار داریم دولت ایران و بخش خصوصی این کشور نیز بتوانند سهم مهمی در همکاری‌ها و سرمایه گذاری‌های توسعه ای منطقه اورآسیا داشته باشند.
وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه ویژه خودروی خزر در حاشیه نخستین همایش اقتصادی گفت که از صاحبان صنایع خودرویی ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان و قزاقستان درخواست دارم با حضور در این نمایشگاه سهم خود را در راه تقویت زیرساخت‌های اقتصادی کشورهای منطقه ایفا کنند، چرا که خودروسازی همچنان میتواند نقش اساسی در تقویت طرح‌های ارتباطی جاده ابریشم جدید و نیز کریدور حمل و نقل شمال به جنوبی از آسیای مرکزی و قفقار به ایران تا به هند بازی کند.
سردار دوردیف، مشاور عالی رئیس جمهوری ترکمنستان در امور بین الملل نیز در مصاحبه با ایرنا، ضمن تاکید بر تقویت همبستگی میان کشورهای ساحلی خزر و زمینه سازی برای ایجاد گفتمان‌ها در سطح عالی در حوزه اقتصادی و تجاری برای تشکیل یک بازار مشترک خزری، اعتماد سازی مشترک برای تقویت همبستگی گروهی کشورهای حوزه خزر برای تبدیل این دریا به یک دریای صلح و دوستی و ثبات جهت نیل به هدف کلانتر توسعه اقتصادی را بسیار با اهمیت خواند.
وی نقش هر یک از کشورهای این منطقه را در رابطه با تشکیل بازار مشترک خزر بسیار مهم حیاتی خواند و گفت که امیدوار است در این میان به ویژه جمهوری اسلامی ایران بتواند نقش مهم تری برای راه اندازی گفتگوهای جمعی جهت تشکیل یک بازار مشترک خزری ایفاء نماید.
همچنین آق مراد چاریف، معاون کنسرسیوم دولتی "ترکمن گاز" ترکمنستان نیز از سرمایه گذاران کشورهای حوزه دریای خزر به ویژه کشور جنوب این دریا یعنی جمهوری اسلامی ایران دعوت کرد تا هرچه زودتر برای تکمیل صنایع تبدیلی گاز طبیعی به محصولات پتروشیمی در کشورش پیش قدم شود.
چاریف با تاکید بر اهمیت منابع هیدورکربنی در جهان و نیز وفور آن در ترکمنستان، از سرمایه گذاران بخش انرژی کشورهای منطقه از جمله ایران و روسیه خواست تا قبل از اینکه وزارت نفت و گاز این کشور بخواهد از کشورهای فرامنطقه ای برای پیشبرد طرح‌های مرتبط بهره ببرد، خود برای توسعه زیرساخت های توسعه اقتصادی منطقه اقدام کنند.