سالگرد اعلام بی‌طرفی ترکمنستان در مناسبات جهانی

ترکمنستان، تنها کشور آسیای مرکزی که از سوی سازمان ملل به آن وضعیت «بی‌طرفی دائم» داده شده و از 26 سال پیش این وضعیت را حفظ کرده است.

ترکمنستان که در سال 1991 با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی استقلال خود را به دست آورد، گام‌های ملموسی برای ساختن آینده این کشور بر اساس سیاست بی‌طرفی برداشته است.

دکترین نظامی ترکمنستان که پس از استقلال اعلام شد، شامل اصل «بی‌طرفی مثبت» و همچنین اصول اساسی حقوق بین‌الملل مانند عدم مداخله در امور داخلی سایر کشورها و رعایت تمامیت ارضی آنها بود.

یکی از دلایل مهم انتخاب مسیر بی طرفی دائمی ترکمنستان در سیاست خارجی، جغرافیای آن است.

ایفای نقش پل ژئوپلیتیکی بین شرق و غرب در زمینه‌های تجاری، حمل و نقل و لجستیک و منابع طبیعی غنی، تلاش ترکمنستان برای کسب وضعیت بی طرفی در سیاست خارجی را برانگیخته است.

از نخستین روزهای استقلال، یکی از ماموریت‌های مهم دیپلماسی ترکمنستان، تضمین به رسمیت شناختن بی‌طرفی از سوی جامعه جهانی با اتخاذ اصول صلح آمیز در ایجاد همکاری با کشورهای جهان بوده است.

ترکمنستان در 2 مارس 1992 به عضویت سازمان ملل متحد درآمد، سپس در اجلاس تهران در فوریه 1992 به عضویت سازمان همکاری اقتصادی (ECO) و سپس به کشورهای المنافع غیرمتعهدها و بعدتر به صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف) ملحق شد. این کشور همچنین به عضویت سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل( یونسکو)، و بهداشت جهانی (WHO) نیز درآمده است.

دولت عشق آباد آن دوره در نشست سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) که در تاریخ 10 ژوئیه 1992 در هلسینکی، پایتخت فنلاند برگزار شد، دیدگاه خود در مورد وضعیت بی‌طرفی دائمی را ارائه و مورد استقبال شرکت کنندگان قرار گرفت.

همچنین در بیانیه اسلام آباد که در نشست سازمان همکاری اقتصادی (ECO) در 15 مارس 1995 به تصویب رسید، شرکت کنندگان بی طرفی مثبت دائمی ترکمنستان در نظام حقوقی بین‌المللی را به رسمیت شناخته و بر اهمیت منطقه‌ای و بین‌المللی آن تاکید کردند.

ترکمنستان رسما در نشست اسلام آباد اعلام کرد که آماده است به عنوان مرکز آشتی در منطقه عمل کند. این اعلامیه یکی از گام‌های مهمی بود که برای اعلام یک کشور بی طرف دائمی طبق قوانین بین‌المللی انجام شد.

در 20 اکتبر سال 1995، در نشست جامعه کشورهای غیرمتعهد در کلمبیا، وضعیت بی‌طرفی ترکمنستان بار دیگر مورد بحث قرار گرفت.

در نتیجه کار دیپلماتیک مستمر و هدفمند آباد، ترکمنستان با تصویب اکثریت مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 12 دسامبر 1995 به عنوان کشور بی طرف دائمی اعلام شد.

در 3 ژوئن 2015 در شصت و نهمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، "بی طرفی دائمی ترکمنستان" با حمایت 193 کشور برای دومین بار پذیرفته شد.

در 2 فوریه 2017، در هفتاد و یکمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، 12 دسامبر به عنوان "روز بین‌المللی بی طرفی" اعلام شد. این تصمیم نشان دهنده اهمیت نقش ترکمنستان در تامین صلح و امنیت جهانی است. ترکمنستان این روزها بیست و ششمین سال بی طرفی دائمی خود را جشن می‌گیرد.