سران کشورهای آسیای مرکزی هفته آینده برای نجات دریاچه آرال به عنوان مهمترین منبع آبی تغذیه کننده این منطقه که در حال خشک شدن است در شهر دوشنبه پایتخت تاجیکستان گردهم خواهند آمد.
«سودیک امامی» معاون وزیر امور خارجه تاجیکستان در یک نشست خبری اعلام کرد که نشست شورای کشورهای آسیای مرکزی برای نجات دریاچه آرال با حضور امامعلی رحمان رئیس جمهوری این کشور و همچنین سران قزاقستان، قرقیزستان، ترکمنستان و ازبکستان ۱۴ سپتامبر (۲۳ شهریور) در شهر دوشنبه برگزار خواهد شد.
پیش بینی می شود در این اجلاس سران کشورهای منطقه آسیای مرکزی درباره فعالیت های صندوق سرمایه گذاری نجات آرال، حفاظت از محیط زیست در حوزه دریای آرال، وضعیت همکاری های منطقه ای در مدیریت منابع آب و انرژی گفت و گو کنند.
صندوق بین المللی نجات دریای آرال در سال ۱۹۹۳ توسط سران کشورهای آسیای مرکزی به منظور غلبه بر بحران زیست محیطی و حل و فصل آن و بهبود وضعیت اجتماعی-اقتصادی در حوزه دریای آرال تأسیس شد.
براساس این گزارش، تاجیکستان ریاست صندوق بین المللی نجات دریای آرال (IFAS) را در این نشست به قزاقستان واگذار خواهد کرد.
معاون وزیر امور خارجه تاجیکستان گفت: در اجلاس آتی که به ریاست امامعلی رحمان رئیس جمهوری تاجیکستان و رئیس صندوق بین المللی نجات دریای آرال برگزار می شود، ریاست به شرکای قزاقستانی ما واگذار خواهد شد.
چرخش در ریاست صندوق سرمایه گذاری نجات آرال هر سه سال یکبار اتفاق می افتد. تاجیکستان در سال های۲۳-۲۰۲۰میلادی ریاست IFAS را بر عهده داشت.
دریای آرال یکی از بزرگترین مخازن ابی و یکی از دریاچه های بزرگ جهان بود. تا سال ۲۰۲۰ معادل ۶۰ میلیون نفر حدود ۸۰.۷ درصد از جمعیت منطقه آسیای مرکزی، در حوزه دریای آرال زندگی می کردند. در ابتدا دریای آرال به طور فعال توسط مردم استفاده می شد.
کشتی ها در آنجا حرکت می کردند، صنعت گردشگری رونق گرفته بود و ماهیگیران مقادیر زیادی ماهی صید می کردند.
تصاویر و عکس های باقی مانده گواه تنوع جانوری و گیاهی دریای آرال و حوضه آن است. در حوضه دریای آرال نیمی از تمام گونه های زیستی موجود در مرزهای اتحاد جماهیر شوروی زندگی می کردند. ساخت کانال های آبیاری بزرگ در دهه ۳۰ قرن گذشته در آسیای مرکزی آغاز شد.
از دهه ۱۹۶۰، سطح دریای آرال و حجم آب در آن به دلیل استفاده از رودخانه های اصلی تامین کننده آب آن مانند آمودریا و سیر دریا برای آبیاری به سرعت کاهش یافت. از سال ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۰ مساحت اراضی آبی در آسیای مرکزی از ۴.۵ میلیون به ۷ میلیون هکتار افزایش یافت، که یکی از دلایل اصلی کاهش آب دریای آرال است.
در سال ۱۹۸۹، این دریا به دو مخزن تقسیم شد: دریای آرال شمالی (کوچک) و جنوبی (بزرگ).تغییر در تعادل آبی رودخانه ها و همچنین افزایش کانی سازی آب در دریای آرال منجر به ناپدید شدن بیوسنوزهای نادر و چندین گونه بومی جانوری شد.
همچنین کاهش جریان آب در دریای آرال باعث تغییر برگشت ناپذیری در رژیم هیدرولوژیکی و هیدروشیمیایی دریا و اکوسیستم های آن شد. تغییر تعادل، نمک شوری دریا را سه برابر کرد و آن را به یک بیابان بیولوژیکی تبدیل کرد، و در نتیجه تلفات بیولوژیکی و تغییرات نمک در دریای آرال منجر به افول صنعت ماهیگیری و فرآوری آن شد.
با در نظر گرفتن شرایط موجود و با هدف حل بحران زیست محیطی و بهبود وضعیت اقتصادی اجتماعی حوزه دریای آرال که از سوی جامعه جهانی به عنوان یکی از بزرگترین بلایای قرن بیستم شناخته شده است، در سال ۱۹۹۳ سران کشورهای آسیای مرکزی صندوق بین المللی نجات دریای آرال را تأسیس کردند.
اتاق مشترک ایران و ترکمنستان