هزینه های زیاد عبور ترانزیتی کالا یا همان "طی مسیر" از خاک ترکمنستان موجب شده ناوگان و شرکتهای حمل و نقل ایرانی انگیزه ای برای ترانزیت کالا از مسیرهای جاده ای همسایه شمالی به آسیای مرکزی نداشته باشند.
اواسط خرداد ماه بود که ترکمنستان به ۲ سال ترانشیپمنت کالا در مرز سرخس خراسان رضوی توسط ناوگان ترکمنستانی پایان داد و مجوز تردد ناوگان ترانزیتی با دیگر ملیت ها از این کشور را صادر کرد.
اما از آنجایی که عوارض عبور ۱.۵ دلار بر کیلومتر همچنان برای هر دستگاه کامیون ترانزیتی ایرانی پابرجا بود، هزینه طی مسیر برای ناوگان ترانزیت کشورمان زیاد شد لذا شرکتهای حمل و نقل بین المللی ایرانی، ترانزیت کالا از مسیر ترکمنستان را قبول نمی کنند.
از خرداد ماه تردد ناوگان ترانزیتی دیگر کشورها مانند ازبکستان، تاجیکستان و ترکیه از مسیر ترکمنستان از سرگرفته شده و حتی برخی بارهای ترانزیتی ایرانی نیز به ناوگان خارجی سپرده شده است.
البته ناوگان ترانزیتی سایر ملتها نیز هزینه طی مسیر را می پردازند اما این هزینه برای ناوگان ایرانی ۱.۵ دلار در هر کیلومتر و از همه ملیتها بیشتر است.
علاوه بر مساله هزینه عبور ترانزیتی، شرط تزریق سه دز واکسن کرونا توسط رانندگان، منفی شدن تست پی سی آر راننده در مرز سرخس و شرایط خاص تردد ناوگان ترانزیتی از خاک ترکمنستان از دیگر چالشهای عبور ناوگان حامل کالای ترانزیتی از خاک همسایه شمالی یعنی ترکمنستان است.
سابقه ترددهای تجاری در مرز سرخس
پایانه مرزی سرخس در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان و ۱۸۵ کیلومتری شرق مشهد قرار دارد.
خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با ترکمنستان است که این مرز در محدوده شهرستانهای قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد قرار دارد.
چهارم اسفند ماه ۱۳۹۸ در پی شیوع ویروس همه‌گیر کرونا هر دو مسیر زمینی و ریلی گذرگاه مرزی سرخس با ترکمنستان بسته شد تا این که مسیر ریلی این گذرگاه اواخر خرداد ماه سال ۱۳۹۹ بازگشایی شد.
مرز جاده ای سرخس نیز از ۲۴ شهریور ۱۳۹۹ با شرایط خاص بازگشایی شد و از آن تاریخ تا به امروز تردد و حمل بار صادراتی و ترانزیتی در مرز سرخس تنها به وسیله انتقال بار و در اصطلاح گاری (کفی، یدک) از ناوگان ایرانی به ناوگان ترکمنستانی انجام می شد که این مساله برخلاف شیوه های معمول و شناخته شده حمل و نقل بین المللی است و مورد اعتراض رانندگان، صاحبان بار و شرکتهای بین المللی حمل و نقل کشورمان قرار گرفته است.
در نهایت پس از رایزنی های فراوان میان مسوولان بلند پایه دو کشور، ترکمنستان با تردد ناوگان ترانزیتی از خاک خود البته با شرایط ویژه موافقت نمود هر چند مانند پیش از ظهور کرونا هزینه های دلاری "طی مسیر" بر ناوگان ایرانی اعمال می گردد.
ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی سرخس، لطف آباد، باجگیران و اینچه برون با ایران است که عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده ای به ترتیب از طریق سرخس، اینچه برون و لطف آباد انجام می شود.