رونق دوباره آمد و شد اتباع ترکمنستان و تبادلات تجاری چهار میلیارد دلاری از طریق مرز لطف‌آباد درگز خراسان رضوی، نمود آشکاری از موفقیت دولت سیزدهم در بازسازی روابط سیاسی و توسعه تجارت با این همسایه شمالی است.

 سرپرست گمرک لطف‌آباد شهرستان درگز خراسان رضوی گفت: ارزش صادرات کالا از مرز لطف آباد شهرستان درگز خراسان رضوی به کشور ترکمنستان در سه ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۱۰۳ درصد افزایش داشته است.

نشست کمیسیون دولتی همکاری‌های اقتصادی ترکمنستان و گرجستان دهه اول ماه ژوئن امسال در تفلیس برپا می‌شود.

در این مورد «باتیر آتدایف»، معاون نخست وزیر ترکمستان در نشست اخیر دولت این کشور خبر داد و از زمینه‌های انرژی، محصولات صنعت نفت و گاز و همچنین بخش حمل و نقل و ارتباطات، از جمله تعامل در توسعه کریدورهای حمل و نقل با در نظر گرفتن ظرفیت مناطق خزر و دریای سیاه، به عنوان جهات مهم همکاری بین دو کشور نام برد.

به گفته وی، ترکمنستان علاقه‌مند به دستیابی به امکان استفاده از پایانه‌‌های بنادر «پوتی» و «باتومی» برای انتقال محموله‌های صادراتی است.

معاون نخست وزیر ترکمنستان در ادامه همچنین به وجود تقاضا برای افزایش عرضه و ترانزیت کودهای معدنی از طریق گرجستان اشاره کرد.

گسترش روابط بین بورس‌های کالایی، ساختارهای تجاری، ایجاد سرمایه‌گذاری‌های مشترک و پروژه‌های امیدوارکننده در حوزه گردشگری از موضوعات دستور کار تعامل دوجانبه ترکمنستان و گرجستان به شمار می‌روند.

شی جینپینگ در جریان سخنرانی در نشست با سران کشورهای آسیای مرکزی خواستار آن شد که چین و کشورهای این منطقه پتانسیلشان در زمینه تجارت، همکاری اقتصادی و همکاری در حوزه زیرساخت را “به طور کامل به کار بگیرند.”

ترکمنستان را دروازه تجارت با کشورهای آسیای مرکزی خوانده‌اند؛ تجارتی که در دوره پساکرونا با چشم‌انداز روشنی آغاز شد اما در ادامه با چالش‌های ترانزیتی در خاک ترکمنستان، که به تدریج خود را نمایان کرد، به مشکل برخورد.

ترکمنستان از جنوب با استانهای خراسان رضوی و گلستان و از شرق دریای خزر با کشورمان دارای مرز خشکی و دریایی است، از طرفی بندر “ترکمن‌باشی” این کشور پذیرای کشتی های تجاری کشورهای منطقه است.

ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی زمینی با ایران شامل سرخس، لطف آباد، باجگیران (در خراسان رضوی) و اینچه برون (در گلستان) است که عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده ای به ترتیب از طریق سرخس، اینچه برون و لطف آباد انجام می شود.

تردد ناوگان ترانزیت ورودی و خروجی از مرزهای مشترک ایران با ترکمنستان به مقصد کشورهای آسیای مرکزی در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل از آن به ترتیب ۵۶ و ۷۰ درصد افزایش داشته است.

ترکمنستان به واسطه همین موقعیت جغرافیایی، پذیرای ناوگان ترانزیتی به مقصد کشورهای قرقیزستان، تاجیکستان، قزاقستان، ازبکستان و حتی چین است.

این کشور در دوره کرونا نیز محدودیت هایی را در مرزهای خود با ایران و دیگر کشورها، برای ترددهای مرزی، از جمله برای رانندگان اعمال کرد و از در همین راستا شیوه غیرمعمول “تعویض یدک” را جایگزین حمل مستقیم بار ترانزیتی کرد، یعنی کامیون‌های ایرانی، باید یدک (بار) خود را تحویل کشنده ترکمنستانی می دادند تا به مقصد رسانده شود.

خوشبختانه پارسال با فروکش کردن کرونا و مطابق توافقات دوجانبه، شاهد رونق ترانزیت و ترددهای مرزی بودیم چنانکه مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی اظهار داشت: تردد ناوگان ترانزیتی ورودی و خروجی از سه پایانه مرزی فعال استان در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل از آن ۴۸ درصد افزایش یافت.

جعفر شهامت افزود: در سال ۱۴۰۱ باتوجه به رفع محدودیت های کرونایی و افزایش ظرفیت پذیرش ناوگان و نیز پیگیری های صورت گرفته، بیش از ۳۱۴ هزار دستگاه کامیون حامل چهار میلیون و ۳۰۲ هزار تن بار صادراتی، وارداتی و ترانزیتی از سه پایانه مرزی دوغارون، لطف آباد و سرخس بین ایران و ترکمنستان تردد داشته اند.

وی گفت: تردد ناوگان ترانزیت ورودی و خروجی از مرزهای مشترک با ترکمنستان به مقصد کشورهای آسیای مرکزی در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل از آن به ترتیب ۵۶ و ۷۰ درصد افزایش داشته است.

مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی گفت: باتوجه به هدف گذاری های صورت گرفته در سال گذشته، مبنی بر ازسرگیری ترددهای حمل یکسره به ترکمنستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی در قالب توافقات کمیته مشترک حمل و نقل جاده ای و نیز بازگشایی مجدد مرز باجگیران، روند افزایشی در کلیه رویه های حوزه حمل و نقل بین المللی استان در سال جدید ادامه خواهد داشت.

حمل یکسره بار از خاک ترکمنستان پرهزینه و خطرناک

رانندگان ایرانی تمایلی به عبور از خاک ترکمنستان ندارند، زیرا احتمال آن وجود دارد که طرف ترکمنستانی، راننده یا ناوگان ایرانی را صرفا به دلیل همراه داشتن یک قرص استامینوفن و یا موارد دیگر، مدتها نگه دارد.

با این حال عضو هیات مدیره انجمن شرکتهای حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی با انتقاد از حمل یکسره بار گفت: ترانزیت بار از مرزهای شمالی استان به صورت حمل یکسره از خاک ترکمنستان به دیگر کشورهای آسیای مرکزی در مقایسه با دیگر روشهای حمل، پرهزینه است.

ابراهیم عطایی افزود: در حال حاضر ترانزیت کالا از بندرعباس و از طریق گذرگاه های مرزی سرخس و لطف آباد خراسان رضوی با ترکمنستان به مقصد ازبکستان بین چهار هزار و ۲۰۰ تا چهار هزار و ۵۰۰ دلار هزینه برمی‌دارد.

وی گفت: این در حالی است که هزینه انتقال همان کالا از بندرعباس تا مرز سرخس خراسان رضوی ۵۷۰ دلار و در ادامه انتقال بار توسط ناوگان ترکمنستانی یا ترانشیپمنت مرزی و سپس حمل تا تاشکند، پایتخت ازبکستان، هزار و ۷۰۰ دلار است.

این فعال حوزه حمل و نقل بین المللی کالا اظهار داشت: محاسبه و مقایسه رقم های فوق نشان می دهد حمل یکسره بار از بندرعباس تا تاشکند در مقایسه با ترانشیپمنت مرزی کالا در سرخس و انتقال با ناوگان ترکمن دست کم ۲ هزار دلار گران تر است.

عطایی اظهار داشت: علاوه بر گران بودن مسیر یاد شده، رانندگان ایرانی تمایلی به عبور از خاک ترکمنستان ندارند، به عنوان نمونه احتمال آن وجود دارد که طرف ترکمنستانی، راننده یا ناوگان ایرانی را با قیمت حدود ۶۰ میلیارد ریال، صرفا به دلیل همراه داشتن یک قرص استامینوفن و یا موارد دیگر، مدتها نگه دارد.

وی گفت: دلایل ذکر شده موجب شده شرکتهای حمل و نقل و البته صاحبان بار همچون دوره همه‌گیری کرونا و محدودیت‌های مرزی، خواهان حمل کالا به صورت تعویض یدک و یا ترانشیپمنت مرزی بار با ناوگان ترکمن باشند.

جواد رخشانی و محمد صباغی از مدیران شرکتهای حمل ونقل بین المللی خراسان رضوی نیز از اعمال محدودیت تردد برای ناوگان ترانزیتی در مرز سرخس گلایه کرده و  گفتند: اعمال محدودیت در تردد ناوگان ترانزیتی به صورت تعویض یدک، موجب معطلی و خواب کامیون های تجاری تا ۹ شب در این پایانه مرزی شده است.

اعلام کنار گذاشتن شیوه تعویض یدک از هفت ماه پیش

با لغو محدودیت‌های کرونا از شهریورماه پارسال به گمرک ابلاغ شد دیگر تردد ناوگان به صورت تعویض یدک صورت نگیرد و حمل بار از مرز سرخس به شکل ترانشیپمنت یا حمل یکسره باشد.

سرپرست اداره کل گمرک سرخس در پاسخ به این انتقادات گفت: در دوره کرونا به دلیل اعمال محدودیت‌های مرزی، رانندگان اجازه ورود به ترکمنستان را نداشتند و لذا جابه‌جایی بار با تعویض یدک یا همان سپردن بار تریلی به رانندگان ترکمنستان انجام می شد.

علی اکبر کیانی علی آباد افزود: اما با لغو محدودیت‌های کرونا از شهریورماه پارسال به گمرک ابلاغ شد دیگر تردد ناوگان به صورت تعویض یدک صورت نگیرد و حمل بار از مرز سرخس به شکل ترانشیپمنت یا حمل یکسره باشد.

وی بیان داشت: وقتی محدودیت‌های کرونا به صورت رسمی برداشته شده و هیچ منع قانونی برای ورود ناوگان به ترکمنستان وجود ندارد، دیگر جابه‌جایی مرزی بار به صورت تعویض یدک معنی ندارد و کامیون ها باید طبق رویه قانونی تردد داشته باشند.

حمل یکسره بار اولویت راهداری خراسان رضوی برای تجارت مرزی

رییس اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی نیز گفت: طبق توافقنامه کمیته مشترک حمل و نقل بین‌المللی جاده‌ای با ترکمنستان در اسفندماه پارسال، اولویت حمل کالای تجاری از مرزهای سرخس و لطف‌آباد، “حمل یکسره” کالا توسط ناوگان ایرانی است.

نصیر برادران افزود: مطابق توافقنامه بین ایران و ترکمنستان که در اسفندماه ۱۴۰۱ در مشهد صورت گرفت، طرفین بر ضرورت افزایش سهم حمل و نقل یکسره در جایگزینی با شیوه های قبلی تعویض یدک و ترانشیپمنت کالا تأکید کرده و مراتب آمادگی خود را در این خصوص اعلام کرده اند.

طبق توافقنامه کمیته مشترک حمل و نقل بین‌المللی جاده‌ای با ترکمنستان در اسفندماه پارسال، اولویت حمل کالای تجاری از مرزهای سرخس و لطف‌آباد، “حمل یکسره” کالا توسط ناوگان ایرانی است.

وی بیان کرد: از بهمن سال گذشته و در پی رفع محدودیت های ناشی از کرونا برای تردد رانندگان ایرانی در خاک ترکمنستان، اولویت تردد ناوگان تجاری به صورت حمل یکسره اعلام و با تصمیم کمیته هماهنگی مرز برای حمل یدک یا ترانشیپمنت کالا در پایانه مرزی سرخس محدودیت تعیین شد تا شرکتهای حمل و نقل رویه قانونی حمل یکسره را در پیش بگیرند.

تاجر در انتخاب شیوه حمل، آزاد است

با این حال عضو هیات مدیره انجمن شرکتهای حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی بیان داشت: مطابق قواعد جهانی در حمل و نقل بین المللی، تاجر و فورواردر (شرکت حمل کننده کالا) باید بتواند به شیوه های مختلف شامل حمل مستقیم یا ترانشیپمنت، کالای خود را جابه‌جا کند و محدودسازی ترانشیپمنت حمل کالا از مرزهای سرخس و لطف آباد از سوی مسوولان مرزی استان در مجموع عبور کالای آسیای مرکزی از مسیر ایران را با مشکل مواجه خواهد کرد.

عطایی بیان داشت: در حالی که مسیر ترانزیتی ایران به آسیای مرکزی امن و ارزان ترین مسیر جاده ای موجود است، محدودیت‌های مرزی اعمال شده موجب می شود بازرگانان به فکر تغییر مسیر ترانزیت کالایشان از خاک ایران بیفتند.

وی گفت: هم اینک ناوگان ترانزیتی ترکیه کالای خود به مقصد آسیای مرکزی را از خاک جمهوری آذربایجان و مسیر رو- رو دریای خزر به بندر ترکمن باشی منتقل می کند و ناوگان ترکمنستانی بار را تا کشور مقصد حمل می کند، که بعیدنیست تجار این مسیر را جایگزین مسیر جاده ای ایران کنند.

پذیرش بار ترانزیتی در قالب تعویض یدک همچنان انجام می شود

پیگیری از سایر فعالان تجارت بین المللی و دست اندرکاران دستگاه دیپلماسی در خراسان رضوی نشان می دهد دریافت هزینه گزاف از ناوگان ترانزیتی عبوری از ترکمنستان به ایران خلاصه نمی شود، حتی برخی کشورها برای عبور ترانزیتی هزینه بیشتری از ناوگان ایرانی پرداخت می کنند.

بر اساس اعلام فعالان حمل و نقل، هم اکنون ناوگان ترانزیتی ترکیه از مرزهای غربی وارد کشور شده و کالای مصرفی خود را از طریق لطف آباد و سرخس به ترکمنستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی انتقال می دهند.

فعالان حمل ونقل می گویند که ناوگان ترکیه ای با وجود همین هزینه ها باز هم کالای خود را به شکل ترانزیت یکسره به ترکمنستان حمل می کنند.

دریافت هزینه گزاف از ناوگان ترانزیتی عبوری از ترکمنستان به ایران خلاصه نمی شود، حتی برخی کشورها برای عبور ترانزیتی هزینه بیشتری از ناوگان ایرانی پرداخت می کنند.

با توجه به نقدهای مطرح شده از طرف بخش خصوصی، رییس اداره ترانزیت اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی گفت: نظر به مطالبه شرکتهای حمل و نقل بین المللی کالا و جلوگیری از بروز مشکل و معطلی ناوگان و روان سازی تردد در مرز سرخس، با هماهنگی های صورت گرفته مقرر شد عملیات تعویض یدک و ترانشیپمنت در منطقه ویژه اقتصادی سرخس همچنان صورت گیرد.

نصیر برادران خاطرنشان کرد: در عین حال ناوگان ترانزیتی که قصد تردد به صورت حمل یکسره به ترکمنستان و یا سایر کشورهای آسیای مرکزی از مرز سرخس را دارند در اولویت خروج نسبت به فرآیندهای تبادل یدک و ترانشیپمنت هستند تا به تدریج با افزایش حمل یکسره کالاهای ترانزیتی به آسیای مرکزی همانند دوران قبل از کرونا، موجبات افزایش سهم ناوگان ایرانی در ترانزیت و توسعه بیشتر فعالیت های اقتصادی فراهم شود.

منبع: ایرنا

قربانقلی بردی محمداف، رئیس جمهوری سابق ترکمنستان، با تصمیم مجلس علیا و سفلی، رهبر ملی و رئیس بالاترین ارگان قدرت در این جمهوری شد.

مدیرپایانه مرزی لطف‌آباد خراسان رضوی گفت: تردد ناوگان حمل و نقل باری تجاری از این پایانه مرزی طی ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۳ درصد افزایش داشته است.

محسن رکنی اظهار کرد: تردد ناوگان حمل و نقل باری تجاری از این پایانه مرزی طی ۹ ماهه سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۳ درصد افزایش داشته است.

مدیرپایانه مرزی لطف‌آباد خراسان رضوی افزود: بیش از ۶۴ هزار و ۲۶۳ دستگاه ناوگان، اعم از پر و خالی، حامل ۹۴۳ هزار و ۲۴۸ تن کالا ‌از طریق پایانه مرزی لطف‌آباد خراسان رضوی تردد داشته‌اند.

وی ادامه داد: از بین آمار تردد، تعداد ۳۵ هزار و ۶۸۲ دستگاه حامل ۷۰۹ هزار و ۸۶۵ تن کالا از کشور خارج شده که ۱۱ هزار ۹۷۵ دستگاه، حامل ۲۶۱ هزار و ۶۴۵ تن کالا در بخش صادرات و ۲۳ هزار و ۴۲۸ دستگاه کامیون، حامل ۴۴۸ هزار و ۲۲۰ تن کالا در حوزه ترانزیت خروجی بوده است.

رکنی گفت: موقعیت استراتژیک پایانه مرزی لطف‌آباد به عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای ترانزیتی ایران به کشورهای آسیای مرکزی و روسیه دارای اهمیت فراوان است.

مدیر پایانه مرزی لطف آباد درگز اظهار داشت : در این بازه زمانی عمده کالاهای صادراتی شامل سنگ‌های ساختمانی، پلی‌اتیلن و میوه بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۷ درصد کاهش داشته است، با این حال ترانزیت خروجی از این پایانه مرزی با رشد ۱۴۵ درصدی نسبت به سال گذشته همراه بوده است که میانگین آن ۳۳ درصد شده است.

دبیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان گفت: با ورود یک دستگاه ناوگان ترکمنستانی به پایانه مرزی اینچه برون، تردد مرزی بین کشور ایران و ترکمنستان از این پایانه پس از ۳۲ ماه وقفه بصورت عادی برقرار شد.