غلامعباس ارباب خالص افزود: در توافقات و مذاکرات قبلی با قربان قلی بردی محمداف (رئیس جمهور سابق ترکمنستان)، همسایه شمالی آمادگی خود را برای فعالیت ۲۴ ساعته گذرگاههای مرزی سرخس و لطف آباد در خراسان رضوی اعلام کرده است.

وی ادامه داد: در گام نخست فرمانداری سرخس و مجموعه گمرک باید برنامه ۲۴ ساعته کردن این مرز را اعلام کنند تا طبق توافقات، تاریخ شروع شبانه روزی شدن مرز به طرف ترکمنستانی اعلام شود.

سفیر ایران در ترکمنستان گفت: هم اکنون فعالیت راه آهن در مرز سرخس ۲۴ ساعته است و ۲۴ ساعته کردن گمرکها در مرزهای ایران و ترکمنستان در راستای تحقق راهگذر (کریدور) شمال و جنوب و تقویت ترانزیت بین المللی در این مسیر صورت می گیرد.

جمهوری اسلامی ایران با داشتن چهار گذرگاه مرزی و حدود هزار کیلومتر مرز زمینی با ترکمنستان، دروازه کشورهای آسیای مرکزی محسوب می شود که نیمی از این مرز در محدوده خراسان رضوی واقع شده است.

از میان گذرگاههای زمینی سرخس، لطف آباد و باجگیران در خراسان رضوی و اینچه برون در استان گلستان، تنها سرخس و اینچه برون مرز ریلی دارند و مرز ریلی سرخس، به دلیل وجود زیرساخت مناسب و قدمت بیشتر، از جایگاه ویژه ای در خصوص صادرات و ترانزیت کالا با ترکمنستان و آسیای مرکزی برخوردار است.

 خراسان رضوی از شمال و شمال شرق دارای ۵۳۲ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان است و گذرگاه مرزی “لطف‌آباد” شهرستان درگز در ۹۰ کیلومتری جنوب عشق‌ آباد، پایتخت ترکمنستان از موقعیت تجاری و به ویژه ترانزیتی خوبی برخوردار است، از سویی فاصله این گمرک و پایانه مرزی با شهر درگز در شمال خراسان رضوی ۲۲ کیلومتر و تا مشهد ۲۹۶ کیلومتر است.

نقطه قوت این مرز زمینی جابه جایی انبوه کالای ترانزیتی از بنادر جنوبی و مرز ترکیه به ترکمنستان و دیگر کشورهای آسیای مرکزی است.

در مجموع طی سال ۱۴۰۱ بیش از ۹۵ هزار دستگاه کامیون حامل یک میلیون و ۳۷۱ هزار تن بار صادراتی، وارداتی و ترانزیتی از این مرز زمینی تردد داشته که با توجه به رفع بیشتر محدودیت های تردد از تیرماه ۱۴۰۱، این رقم در مقایسه با سال پیش از آن ۴۶ درصد افزایش یافته است.

رونق ترددهای تجاری و مسافری

پارسال بیش از ۳۲ هزار دستگاه کامیون حامل ۶۲۴ هزار تن کالای ترانزیتی خروجی و ۱۵ هزار دستگاه کامیون حامل ٣۴١ هزار تن کالای ترانزیتی ورودی از مرز زمینی لطف آباد عبور کرده اند که این میزان تردد رشدی ۱۴۵ درصدی را در مقایسه با سال ۱۴۰۰ نشان می دهد و این رونق، موید ظرفیت بالای جنبه ترانزیتی مرز لطف آباد است.

در ادامه رفع محدودیت هایی کرونایی از سوی کشور ترکمنستان، مدیر پایانه مرزی لطف آباد درگز به تغییرات قابل توجه در ترددهای مسافری در این مرز اشاره کرد و گفت: ورود و تردد اتباع ترکمنستانی از این پایانه مرزی به کشور طی سال گذشته در مقایسه با سال ۱۴۰۰ حدود ۱۷ برابر شده است.

محسن رکنی افزود: رونق و جهش ۱۷ برابری در ورود مسافران خارجی از این پایانه مرزی با ترکمنستان طی سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال قبل از آن، پس از رفع محدودیت های کرونایی محقق شد.

وی ادامه داد: سال گذشته ۲ هزار و ۷۰۵ مسافر ترکمنستانی از طریق پایانه مرزی لطف آباد وارد ایران شده اند حال آن که این رقم در سال ۱۴۰۰ تنها ۸۱ مسافر بوده است.

مدیر پایانه مرزی لطف آباد درگز در خراسان رضوی گفت: از نیمه سال گذشته و در دوران پساکرونا، با تعاملات صورت گرفته، محدودیت های کرونایی ترکمنستان برای ورود مسافر به خاک جمهوری اسلامی ایران برداشته شد و از طرفی مجوز برای ورود مسافران از این مرز به ترکمنستان نیز از نیمه اسفندماه گذشته توسط ترکمنستان صادر شد.

روند رو به رشد تردد مسافر از مرز لطف آباد تا بدانجا پیش رفت که حتی موضوع گردشگری سلامت و درمان بیماران ترکمنستانی در بیمارستان امام خمینی (ره) درگز را نیز مطرح کرد.

آذرماه پارسال فرمانداری درگز از راه اندازی بخش توریسم درمانی بیمارستان امام خمینی (ره) درگز خبر داد که بر این اساس هر ماه چند بیمار ترکمنستانی در بخش ویژه توریسم درمانی بیمارستان درگز بستری شده و یا به بیمارستان های مشهد ارجاع داده می شوند.

لطف آباد و سابقه درخشان تجارت چمدانی

اما مسوولان گمرک لطف آباد به ظرفیت مغفول مانده تجارت مسافری از این مرز اشاره می کنند.

سرپرست گمرک لطف‌آباد شهرستان درگز خراسان رضوی با اشاره به رشد ۴۵ درصدی تجارت مرزی در سال ۱۴۰۱ اظهار داشت: این رشد تجارت نتیجه تغییر نگاه مثبت ترکمنستان طی سال گذشته در مرزهای گمرکی با ایران به ویژه مرز لطف آباد بوده است که حاصل دیپلماسی فعال اقتصادی و گمرکی دولت سیزدهم است.

قربان کریمی اضافه کرد: ترکمن ها در سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۸ در گمرک لطف آباد همکاری خوبی با ایران نداشتند که ضمن مقایسه رفتار طرف خارجی در آن دوره با حال حاضر، باید گفت که تغییر نگاه و رفتار همسایه شمالی در مرزهای مشترک با ایران مثبت است و باید از این فرصت بهره گرفت.

وی ارزش سالانه تجارت بین المللی در مرز لطف‌آباد را بیش از چهار میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: با نگاهی به سابقه تجارت در این مرز باید خاطرنشان کرد که در سال ۱۳۹۵ در این مرز ۲۵ میلیون دلار صادرات چمدانی صورت گرفت و از این حیث لطف آباد رتبه نخست صادرات چمدانی به آسیای مرکزی را از آن خود کرده بود.

سرپرست گمرک لطف‌آباد اضافه کرد: در آن سالها هر مسافر می توانست تا هزار دلار کالا با خود به ترکمنستان ببرد و تنها محدودیت؛ حمل کالاهای اساسی مانند آرد و اقلام این چنینی بود.

کریمی اضافه کرد: البته در ابتدای سال جدید با توجه به توافقات دوجانبه صورت گرفته روند جابه جایی مسافر در این مرز رونق گرفته است و اگر مسافری بخواهد کالای ایران را با خود به ترکمنستان ببرد با محدودیتی مواجه نیست و حمل کالای ایرانی به ترکمنستان با برنامه و تعرفه بسیار مناسبی در مرز لطف آباد انجام خواهد شد.

تجارت مسافری پیش درآمد بازارچه مرزی

معاون سیاسی و امنیتی فرماندار درگز نیز گفت: طی سالهای قبل و پیش از قطع ارتباط ترکمنستان و لغو صدور روادید، طبق توافقات دوجانبه برای ساکنان محلی و اهالی درگز پروانه گذر مرزی برای تردد ۱۵ روزه در ترکمنستان صادر می شد و شهروندان ایرانی سفری راحت و ارزان تر از درگز به مشهد را به کشور ترکمنستان انجام می دادند که همین مساله زمینه تجارت چمدانی را فراهم می کرد.

صولت دولتیان افزود: متاسفانه این روادید مرزی در سالهای پیش از شیوع کرونا توسط دولت ترکمنستان به صورت یکجانبه لغو شد، هر چند امروز نیز خواهان برقراری روابط مرزی و تجارت چمدانی مانند گذشته هستیم اما معتقدیم با نیاز مبرم لطف آباد، راه اندازی بازارچه مرزی مانند بازارچه مرزی باجگیران قوچان با ترکمنستان است.

وی گفت: در عین حال تا زمانی که توافقات پرفراز و نشیب با همسایه شمالی از طریق نهادهای دیپلماتیک دو کشور بررسی و اجرایی شود، حداقل نیازمند برقراری تجارت چمدانی و مسافری در مرز لطف آباد هستیم.

بر اساس پیگیری های صورت گرفته از استانداری خراسان رضوی و دفتر نمایندگی وزارت خارجه در استان، علاوه بر مرز لطف آباد، راه اندازی بازارچه مرزی در مرز سرخس و نقطه دیگر مرزی در شهرستان کلات با ترکمنستان نیز از سوی مسوولان محلی و دستگاه دیپلماسی کشور در حال پیگیری است اما ظاهرا ترکمنستان تاکنون برای راه اندازی بازارچه مرزی دیگری در طول مرز خود با خراسان رضوی متقاعد نشده است.

استان خراسان رضوی دارای ۲ بازارچه مرزی مشترک با کشورهای افغانستان و ترکمنستان است. این استان با کشور ترکمنستان از طریق سه مرز رسمی سرخس، لطف آباد و باجگیران ارتباط دارد که باجگیران شهری در شهرستان قوچان است و فاصله آن تا مشهد حدود ۲۰۰ کیلومتر و تا عشق آباد ترکمنستان ۵۵ کیلومتر است.

گمرک مرزی باجگیران در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان، از قدیمی ترین گمرک های خراسان بزرگ با قدمتی بیش از ۱۰۰ سال به شمار می رود و نزدیکی به عشق آباد، پایتخت ترکمنستان، از مزیتهای آن است.

نام باجگیران با تاریخ گمرک آن گره خورده است، در دوره قاجار امتیاز گمرک این منطقه به بلژیکی ها داده شد و آنان برای برقراری قوانین خود در مرز چندین باجگیر تفنگدار اسب‌سوار گماشتند و این موضوع باعث شهرت این منطقه به “باجگیران” شد، انبارهای قدیمی گمرک باجگیران در دهستان دولتخانه که با کمک آلمانی ها ساخته شده، هنوز برقرار است و به عنوان میراث تاریخی منطقه از آن یاد می شود.

بازارچه مرزی باجگیران نیز به عنوان تنها بازارچه رسمی بین ۲ کشور ایران و ترکمنستان، به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و استقلال یافتن جمهوری های آسیای میانه در سال ۱۳۷۵ تاسیس شد، این بازارچه با بازارچه گودان در ترکمنستان به صورت کاملا مشترک و قرینه با غرفه ها و سطح دسترسی یکسان فعالیت دارند.

تاریخ مبادلات تجاری در باجگیران به زمان استقرار شوروی سابق بازمی گردد، پس از فروپاشی شوروی و استقلال ترکمنستان، فعالیتهای صادراتی و ترانزیتی در باجگیران با ترکمن ها ادامه یافت اما دولت ترکمنستان در سال ۱۳۹۰ با استناد به پروتکل ۸ نوامبر ۱۹۶۸ میلادی برخی محدودیتهای ترانزیتی در گمرک باجگیران ایجاد کرد و این موضوع مشکلاتی را در صدور کالا به ترکمنستان و کشورهای آسیای میانه برای ایران به وجود آورد، که با شیوع کرونا در سال ۱۳۹۸، ترکمنستان محدودیتهای جدیدی اعمال کرد و این وضعیت، گمرک و بازارچه باجگیران را عملا به حالت تعطیل درآورد.

گمرک و بازارچه باجگیران تا شهریور امسال تقریبا تعطیل بودند و تردد مسافری و کالایی زیادی در این ۲ بخش انجام نمی گرفت تا اینکه   کشور همسایه به کاهش محدودیتهای خود در مرز با ایران رضایت داد که این امر منجر به بازگشایی بازارچه مرزی باجگیران شد.

گمرک باجگیران تقریبا نیمه‌فعال

کاهش محدودیت‌های گمرکی ترکمنستان در مرز باجگیران، تنها به فعالیت در بازارچه مرزی آن اختصاص دارد و هنوز بخش تردد کامیونی و مسافری این گمرک با محدودیت مواجه است.

مدیر گمرک باجگیران گفت: تاکنون ترکمنستان درهای مرزی خود را در اینچه برون، سرخس و لطف آباد به روی ایران گشوده و در باجگیران فقط بازارچه مرزی بازگشایی شده است، اما هنوز تردد کامیونی در مرز باجگیران انجام نمی شود و محدودیتهای اعمال شده از سوی ترکمنستان پابرجاست.

امیر فتاحی با بیان اینکه اداره گمرک باجگیران کاملا مستقل و مجهز است، افزود: تجهیزات گمرک باجگیران شامل ایکس ری چمدانی می شود که نیاز به اورهال دارد و چندین سال است که تمدید قرارداد با شرکت پشتیبان آن انجام نگرفته است، از سوی دیگر در حوزه تجهیزات کنترلی، سگ موادیاب نیاز است، قبل از شیوع کرونا، سگ موادیاب وجود داشت اما با شیوع این ویروس و بسته شدن مرزهای ترکمنستان، سگ موادیاب به گمرک دوغارون منتقل شد.

وی ادامه داد: زیرساختهای لازم در گمرک باجگیران وجود دارد اما در صورت برداشته شدن کامل محدودیتها از سوی کشور ترکمنستان و بازگشایی سطح تجاری – کامیونی این مرز، استقرار “ایکس ری” کامیونی در آن ضرورت پیدا می کند.

فتاحی با بیان اینکه بخش مسافری گمرک باجگیران نیز تا چند روز آینده بازگشایی می شود، افزود: هم اکنون فقط دیپلماتهای ایرانی و دیپلماتهای کشورهای دیگر که در سفارتخانه های ترکمنستان حضور دارند، از طریق مرز باجگیران تردد می کنند.

مدیر گمرک باجگیران درباره وضعیت بازارچه این منطقه نیز گفت: روزانه ۵۰۰ نفر از اهالی ترکمنستان در بازارچه باجگیران تردد دارند و از کالاهای غرفه داران و پیله وران این بازارچه خریداری و به ترکمنستان منتقل می کنند، حمل و تبادل کالا در بازارچه مرزی باجگیران در حال انجام است اما چون این بازارچه روی تپه قرار گرفته و فضای کمی را در اختیار دارد، لازم است برای توسعه فعالیت آن ۲ هزار مترمربع دیگر به وسعتش افزوده شود که این موضوع در طرح توسعه بازارچه باجگیران دیده شده است.

فتاحی اظهار داشت: طرح توسعه بازارچه مرزی باجگیران توسط استانداری خراسان رضوی مطرح شده و قرار است که با اجرای آن ظرفیت پذیرش پیله وری و بار در این بازارچه افزایش یابد.

وی اظهار داشت: استانداری خراسان رضوی پیگیر تامین بودجه برای منطقه باجگیران است تا بتوان از این طریق هم طرح توسعه بازارچه باجگیران را اجرا کرد و همه سطح تجهیزات گمرک را افزایش داد.

فتاحی، به کمبود نیروی انسانی این اداره در صورت از سرگرفتن ترددهای کامیونی در مرز اشاره و بیان کرد: هم اکنون تنها بازارچه مرزی باجگیران فعال است و کمبود نیروی انسانی چندان احساس نمی شود اما در صورت بازگشایی بخش تردد ریلی و ورود و خروج مسافر، گمرک باجگیران با مشکل کمبود نیروی انسانی نیز مواجه خواهد شد.

تراز مثبت تجاری در بازارچه مرزی و افزایش متقاضیان سرمایه‌گذاری

با ازسرگیری فعالیتها در بازارچه مرزی باجگیران، شرایط اقتصادی این منطقه رو به بهبودی گذاشته و تا آنجا پیش رفته است که اکنون سرمایه گذاران زیادی تقاضای سرمایه گذاری در این بازارچه را دارند اما زیرساختها، به ویژه فضای بازارچه جوابگوی نیازها نیست.

مدیر بازارچه مرزی باجگیران گفت: از دوم شهریورماه و زمان بازگشایی بازارچه باجگیران تاکنون تراز تجاری آن مثبت بوده و فعالیتش رونق گرفته است، به طوری که از آن تاریخ تاکنون ۷۳۵ هزار و ۶۰۴ دلار کالا به وزن ۳۰۴ تن و ۶۱۸ کیلوگرم از این بازارچه صادر شده است که عمده آن فرش ماشینی، موکت، شوینده، منسوجات شامل حوله و روتختی و روفرشی، قابلمه و برخی مواد غذایی به میزان کاملا محدود بوده است.

علی رحمتی، میزان واردات کالا به بازارچه مرزی باجگیران از دوم شهریورماه تاکنون را ۱۸۱ هزار و ۵۵۷ دلار به وزن ۴۰ تن و ۳۴۶ کیلوگرم ذکر و بیان کرد: همان ۶ قلم کالای وارداتی که دولت ایران برای مرزنشینان مجاز اعلام کرده و شامل روفرشی، پارچه متقال و لی و نخی، انواع حوله و پتوهای مسافرتی است، به بازارچه وارد می شود، که روزانه ۲۰۰ نفر و هر نفر تا سقف ۲۰۰ دلار می توانند از محل واردات کالا به بازارچه سود ببرند.

وی اظهار داشت: کل گستره بازارچه مرزی باجگیران حدود یک هکتار است که از این میزان ۲ هزار مترمربع توسط مرزنشینان در قالب ۳۴ غرفه اشغال شده که همه آنها فعال است و با توجه به بازگشایی بازارچه باجگیران، هم اینک بیش از ۳۰۰ نفر متقاضی غرفه‌داری در بازارچه هستند که فضای لازم برای اختصاص به آنها وجود ندارد، اگر هم هر یک از غرفه های موجود را به سه متقاضی اختصاص دهیم، باز هم تنها جوابگوی نیمی از متقاضیان خواهد بود.

مدیر بازارچه مرزی باجگیران گفت: غرفه داران بازارچه همه از اهالی باجگیران هستند، بیکاری در باجگیران بالا است، هنوز محدودیتهای مرزی ترکمنستان در مرز باجگیران به صورت کامل برداشته نشده است که می توان با توسعه بازارچه و بازگشایی بخش کامیونی و مسافری گمرک، میزان بیکاری در این منطقه را کاهش داد.

رحمتی اضافه کرد: در مقابل بازارچه باجگیران، بازارچه مرزی “گودان” در ترکمنستان فعال است و این بازارچه ها به صورت مشترک مدیریت می شوند، روزانه ۶۰۰ تا ۷۰۰ ترکمن مجوز ورود به بازارچه مرزی باجگیران را گرفته و کالاهای مورد نیاز خود را خریداری کرده و به کشورشان بازمی گردند، متقابلا ایرانی ها نیز روزانه به بازارچه مرزی کشور همسایه رفته و پس از خرید کالای مورد نظر خود به کشور برمی گردند.

وی به آماده شدن طرح توسعه بازارچه باجگیران اشاره و بیان کرد: در صورت اجرایی شدن این طرح، هم طرف ایرانی و هم طرف ترکمن از منافع آن بهره مند می شوند و ۲۰ تا ۳۰ غرفه به این بازارچه اضافه می گردد.

آماده‌سازی شهر باجگیران، مهمتر از بازارچه

حال که نخستین گام‌ها برای رونق دوباره مرز باجگیران برداشته شده است، باید دید که شهر باجگیران تا چه میزان مهیای پذیرایی از مهمانان خارجی و کامیونداران است، این پرسشی است که مسوول بازارچه های مرزی استان به آن پاسخ می دهد.

مسوول هماهنگی بازارچه های مرزی و روابط خارجی استانداری خراسان رضوی در این خصوص گفت: از آنجا که بازارچه ترکمنستان و نیز بازارچه ایران در مرز باجگیران کاملا یک شکل و فعال هستند، مشکلی در فعالیت آنها وجود ندارد و محوطه و غرفه های آنها نیز ساختار خوبی دارند.

هادی حقیقی افزود: مشکل اصلی بازارچه باجگیران، کوچک یا محدود بودن فضای فعالیت تجار و مرزنشینان است، در این راستا در حال پیگیری و مذاکره با طرف مقابل هستیم تا بتوانیم به وسعت بازارچه مرزی باجگیران افزوده و تعداد غرفه های آنرا افزایش دهیم.

وی بیان کرد: از آنجا که بازارچه ها به صورت قرینه در ۲ سوی مرز ساخته شده اند، در صورتی که طرف ترکمنستانی مشکلی برای توسعه بازارچه نداشته باشد، ما توسعه بازارچه باجگیران را در طرف خود عملیاتی خواهیم کرد.

مسوول هماهنگی بازارچه های مرزی و روابط خارجی استانداری خراسان رضوی گفت: از آنجا که عملیات نظارت و کنترل در بازارچه باجگیران باید به صورت مکانیزه انجام شود، سالها قبل یک واحد ایکس ری چمدانی در گمرک باجگیران مستقر شده است، که اکنون نیاز به بهسازی دارد تا بتواند نظارت کاملی را بر صدور کالا داشته باشد، در صورتی که سطح تجهیزات کنترلی در گمرک باجگیران ارتقا یابد، می توان به طرف مقابل ترکمنستانی نیز خدمات بیشتری در خصوص تعرفه ها داد.

حقیقی اظهار داشت: با توجه به اینکه مرز و گمرک باجگیران چندین سال غیرفعال بوده است، با بازگشایی مرز و فعال شدن گمرک باید زیرساختهای پذیرش مسافر در شهر باجگیران نیز فراهم شود، به این معنا که سطح ارایه خدمات عمومی از جمله اتوبوس برای رفت و آمد مردم، رستوران ها و مراکز اقامتی مناسب در باجگیران ارتقا یابد، زیرا به دلیل تعطیلی چندین ساله این مرز، امکانات این منطقه نیز که متروکه مانده بود، دچار فرسودگی شده است، اما در خود بازارچه مرزی کار عقب افتاده ای جز توسعه فضای آن نداریم.

چقدر می توان به توسعه روابط تجاری با ترکمنستان امید داشت؟

درست است که بازارچه باجگیران فعال شده، اما رونق فعالیت در آن به فعال شدن کامل گمرک و ازسرگیری ترددهای کامیونی و مسافری بازبسته است، ترکمنستان پس از فروکش کردن شیوع کرونا، کاهش محدودیتها را آغاز کرده و اکنون مرزهای ایران با آن کشور تقریبا باز شده است، اما آیا می توان به تداوم این رویکرد امید داشت.

سفیر ایران در عشق آباد گفت: اصولاً ترکمنستان در مناسبات بین‌الملل کشور بی‌طرفی است و ۲ بار هم این بی‌طرفی را در سازمان ملل اعلام و بر آن تأکید کرده است که وارد هیچ گروه‌بندی‌ بین‌المللی، سیاسی و امنیتی نمی‌شود.

غلام‌عباس ارباب خالص افزود: به همین خاطر، رهبر انقلاب نیز فرمودند که مواظب مداخلات بعضی از کشورها باشید. قطعاً طرف ترکمنستانی روی این موضوع کار خواهد کرد. آن‌ها هم می‌دانند که حساسیت ما نسبت به چه کشورهایی است.

سفیر ایران در ترکمنستان ادامه داد: ترکمن‌ها قائل به حفظ مناسبات همسایگی مثبت و امن با ما هستند. رئیس‌ جمهور قبلی ترکمنستان، امنیت ما را امنیت کشور خود و امنیت آن کشور را امنیت ما خوانده و تاکید داشت که آگاهیم شما نسبت به چه کشورهایی حساسیت دارید و ما به‌تناسب سیاست خارجی‌مان‌ ارتباطاتی با دنیا داریم، اما مطمئن باشید که ارتباطات ما با آن‌ها تهدیدی را متوجه شما نخواهد کرد.

ارباب خالص افزود: هم‌جواری ما با ترکمنستان ظرفیت‌های ما را در حوزه ترانزیت بسیار بالا برده است. ما چهار گذرگاه مرزی داریم و تمام تجارت ترانزیت منطقه‌ای ایران با آسیای مرکزی از طریق ترکمنستان انجام می‌شود و در مقابل نیز تمام تجارت منطقه ای ترکمنستان از مسیر خاک جمهوری اسلامی ایران به غرب یا به جنوب ختم می‌شود.

مسوول هماهنگی بازارچه های مرزی و روابط خارجی استانداری خراسان رضوی پیشنهادی را برای توسعه مراودات اقتصادی در مرز باجگیران  عنوان کرد و گفت: موضوع “پذیرش خالی بار” از این مرز به عنوان پیشنهاد استان خراسان رضوی به وزارت راه و شهرسازی اعلام شده است تا در نشست کمیته مشترک اقتصادی ۲ کشور ایران و ترکمنستان مطرح شود که در صورت تحقق آن، موضوع به نفع تجار و بازرگانان هر دو طرف تمام خواهد شد.

حقیقی در تشریح این پیشنهاد گفت: بر اساس این طرح ناوگان حمل و نقل و ترانزیتی که برای را از ایران به سمت ترکمنستان می برد، وقتی خالی به ایران باز می گردد دیگر مجبور نخواهد بود حتما از مرز سرخس یا درگز وارد ایران شود بلکه می تواند از مرز باجگیران نیز استفاده کند که تحقق این مهم مصرف سوخت و قیمت تمام شده کالای صادراتی را کاهش خواهد داد.

وی افزود: در گام نخست اگر بتوان “پذیرش خالی بار” را در مرز باجگیران محقق کرد، روزانه حداقل ۲۰۰ تا ۳۰۰ خودرو وارد باجگیران می شوند و این موضوع می تواند آغاز خوبی برای رونق منطقه باجگیران باشد.

محمد بهشتی منفرد  افزود: این تصمیم مهم که سبب ورود تولیدات غذایی کشورمان از این بازارچه مرزی می شود در پی رایزنی ها و تلاشهای سفارت ایران در عشق آباد مرکز ترکمنستان اتخاذ شده است.

وی گفت: البته شرط مهم برای صادرات این اقلام، استاندارد بودن و داشتن تاییده های لازم بهداشتی معمول برای صادرات است که طبیعتا از سوی مرزنشینان همچون گذشته رعایت خواهد شد.

بر اساس اعلام مسوول هماهنگی بازارچه های مرزی استانداری خراسان رضوی؛ بازارچه مرزی باجگیران در ۲ سوی مرز ایران و ترکمنستان ۳۰ غرفه دارد که ۲۰ غرفه آن در بخش ایرانی بازار واقع شده است.

رضا حقیقی اظهار داشت: تا پیش از شیوع کرونا ارزش مبادلات مرزی در بازارچه مرزی باجگیران کمتر از سه میلیون دلار بوده و اهمیت این بازارچه بیشتر اشتغال زایی محلی و مبادلات مرزی شامل اقلام مصرفی غیریارانه ای است و جمعیت ترکمنستانی به عنوان گردشگر مایحتاج خود را از این پایانه تامین کرده است.

بازارچه مرزی مشترک باجگیران با ترکمنستان واقع در شهرستان قوچان خراسان رضوی پس از دو سال و نیم وقفه بواسطه محدودیتهای کرونایی اعمال شده از طرف همسایه شمالی، شهریور ماه امسال بازگشایی شد.

پایانه و بازارچه مرزی باجگیران در ۸۰ کیلومتری مرکز شهرستان قوچان و ۲۲۵ کیلومتری مشهد و همچنین در ۵۰ کیلومتری جنوب شهر عشق آباد پایتخت ترکمنستان قرار دارد.

شهر و بازارچه مرزی باجگیران در نقطهٔ صفر مرزی بین ایران و ترکمنستان قرار دارد.

غلامعباس ارباب خالص که برای شرکت در آیین بازگشایی بازارچه مرزی باجگیران به مشهد سفر کرده بود افزود: دیپلماسی اقتصادی فعال با همسایگان از جمله تلاشهای مختلف از سوی دستگاه دیپلماسی کشورمان برای تعامل دوسویه با دولت ترکمنستان موجبات این جهش تجاری را فراهم کرد.

وی ادامه داد: در همین راستا پیش بینی می شود این رقم از مبادلات تجاری تا پایان سال ۲۰۲۲ به مرز ۲ برابر سال گذشته برسد که این رشد تبادلات تجاری در سایه سیاست‌های ابلاغی وزارت امورخارجه کشورمان در راهبرد جدید روابط با ترکمنستان و با وجود شرایط و محدودیتهای سخت گیرانه کرونایی در آن کشور محقق شده است.

سفیر ایران در ترکمنستان گفت: مراودات ما با ترکمنستان پس از شروع کرونا تحت تاثیر این همه‌گیری جهانی قرار گرفت و البته همه گیری کرونا  بر تجارت جهانی در همه سطوح تاثیر گذاشت و شدت آن به تناسب محدودیت‌های کرونایی در کشورهای مختلف متفاوت بود.

ارباب خالص افزود: با توجه به این که این اعمال محدودیت‌ها و عدم تبادلات تجاری از اسفند ۹۸، مشکلاتی را برای کشور ترکمنستان ایجاد کرد سرانجام بعد از حدود ۶ ماه و در پی تلاشهای دستگاه دیپلماسی و سفارت ایران در ترکمنستان، مرز ریلی سرخس با شرایط ویژه بازگشایی شد و سپس مرزهای ریلی و جاده ای سرخس، لطف آباد و اینچه برون طی چند ماه بعد از آن و با راه اندازی دالان های ضدعفونی واگن و کامیون بازگشایی شدند.

وی اضافه کرد: از طرفی با روی کار آمدن دولت آقای رئیسی و نگاه ویژه ایشان به تعاملات ویژه با همسایگان، تعاملات اقتصادی و توسعه روابط با ترکمنستان در دستور کار قرار گرفت و نخستین ملاقات و سفر آقای رئیسی با رییس جمهوری وقت ترکمنستان در اجلاس سران اکو در آبان ۹۹ سرآغاز تعاملات جدید بین دو کشور شد.

سفیر کشورمان در عشق آباد گفت: با انتخاب آقای بردی محمداف به عنوان رییس جمهوری جدید در ترکمنستان، ایشان در شروع کار پس از سفر به روسیه، ایران را به عنوان دومین مقصد خارجی خود برگزید که نشان از اهمیت ایران برای دولتمردان ترکمنستانی دارد.

ارباب خالص به بازگشایی بازارچه مرزی باجگیران در خراسان رضوی اشاره کرد و افزود: اجرای موافقتنامه‌های گذشته و جدید در حوزه های تجاری، ترانزیت و حمل و نقل با فعالیت آقای بردی محمد اف پیگیری شد و نتایج آن همچنان در تحولات تجاری و مرزی دیده می شود البته در زمینه سیاسی نیز تعاملات دوجانبه بین ۲ کشور در دولت سیزدهم تقویت شد.

وی اضافه کرد: حمایت ترکمنستان از عضویت ایران در یکی از مجامع بین المللی و حمایت ایران از  ایده ترکمنستان در یک نشست بین المللی از جمله تعاملات سیاسی دوجانبه و متقابل ۲ کشور در کنار رونق تفاهم های اقتصادی و تجاری است.

خراسان رضوی از شمال و شمال شرق ۵۳۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور ترکمنستان دارد که این مرز در محدوده شهرستان های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد واقع است.

ترکمنستان و ایران دارای چهار گذرگاه مشترک مرزی شامل گذرگاه سرخس، لطف آباد و باجگیران (هر سه در خراسان رضوی) و اینچه برون (در گلستان) هستند و عمده ترددهای تجاری ریلی و جاده ای بین ۲ کشور به ترتیب از طریق گذرگاههای سرخس، اینچه برون و لطف آباد انجام می شود.

منبع خبر: ایرنا